Συνέντευξη του Ρομάν Γκουπίλ για τη νέα του ταινία «Ψηλά τα Χέρια»

-Πώς η αντίδρασή σας αυτή αναπτύχθηκε σε ιδέα για ταινία;

Κάποιος που ξέρω έχει ένα μικρό αγόρι βιετναμέζικης καταγωγής. Μια μέρα, ρώτησε τον φίλο μου, πότε επρόκειτο να τον αναγκάσουν να φύγει από τη χώρα, γιατί είχε δει πολλούς από τους φίλους του να εξαφανίζονται από το σχολείο. Το αγόρι είχε καταλάβει ότι άνηκε σε μια κατηγορία ανθρώπων που ήταν στιγματισμένοι και υπό απειλή. Η ιδέα μου ήταν ότι το φιλμ θα έπρεπε να δείχνει παιδιά να παίρνουν πρωτοβουλία, ανεξάρτητα από τους γονείς, και ως κάποιο βαθμό, εναντίον τους. Ο φίλος τους, Γιουσέφ, έχει απελαθεί. Τώρα η Μιλάνα βρίσκεται σε κίνδυνο. Ολόκληρη η ομάδα απειλείται. Οπότε, οργανώνονται από μόνοι τους, χωρίς να πουν κουβέντα στους ενήλικες, των οποίων τα φυλλάδια και οι ομιλίες τους που συνεχώς κινδυνολογούν, απλώς ενισχύουν την αίσθηση του απόλυτου κινδύνου. Τα παιδιά μπορούν μόνο να βασίζονται μόνο στον εαυτό τους τώρα.

-Τα παιδιά δίνουν πάντα μια ιδιαίτερη και σημαντική ορμή στις ταινίες σας, συνήθως με τη μορφή μιας παρέας φίλων.

Είναι σαν η ομάδα, το «εμείς», ο δεσμός με τους άλλους, μου δίνει τη δυνατότητα να διαιωνίσω την ουτοπία ότι και κάτι άλλο είναι δυνατό. Οι παρέες είναι παρούσες σε όλες τις ταινίες μου, η ομάδα των ακτιβιστών στο «Να πεθαίνεις στα 30», τα μυστικά που μοιράζεται μια παρέα κοριτσιών στο A mort la mort, η δική μου παρέα φίλων στο Une pure coincidence, αυτή η σχέση με τους άλλους ταιριάζει με την δική μου προσωπική ιστορία, με την ιδέα ότι μπορούμε να επανεφεύρουμε τους κανόνες. Αυτή είναι επίσης η ιδέα πίσω από τη σκηνή, όπου τα παιδιά παίζουν σαν θέατρο ένα κείμενο του Στίβενσον, έχοντας έναν μυστικό κώδικα αναγνώρισης μεταξύ τους, και κρατώντας φανάρια κάτω από τα πανωφόρια τους για να «κρατήσουν το μεγαλείο τους κρυμμένο».

-Πώς φέρατε την Βαλέρια Μπρούνι-Τεντέσκι (σ.σ. αδελφή της Κάρλας Μπρούνι, συζύγου του Νικολά Σαρκοζί) στην ταινία;

Από την αρχή σκόπευα να παίξει σε αυτή την ταινία, αλλά εκείνη δίσταζε για λίγο καιρό πριν αποφασίσει να δεχτεί. Είχαμε μερικές μεγάλες συζητήσεις τους μήνες πριν το γύρισμα. Αναπτύξαμε τον χαρακτήρα της μαζί. Η συμβολή της Βαλέρια ήταν σημαντική. Αυτή επέλεξε τα ρούχα και το στυλ μαλλιών της Σεντρίν και ανέπτυξε μια πολύ μοναδική σχέση με τη θηλυκότητα και τη μητρότητα στον χαρακτήρα αυτό. Οι περισσότεροι από τους άλλους ενήλικες στην ταινία έχουν καλές προθέσεις αλλά χάνουν το νόημα. Μόνο η Σεντρίν έχει μια ενστικτώδη αίσθηση του τι συμβαίνει γύρω της, τα ρίσκα και την ανυπόφορη απειλή που νιώθουν τα παιδιά.

-Φυσικά, η φράση στην αρχή «Δεν θυμάμαι τώρα ποιος ήταν πρόεδρος το 2009» χτυπάει ιδιαίτερα έντονα με την Βαλέρια στην ταινία!

Την ήθελα να παίξει τη Σεντρίν πολύ πριν γίνει, για καλό ή για κακό, κουνιάδα του Νικολά Σαρκοζί. Αυτό βέβαια περιέπλεξε τα πράγματα λίγο αλλά ύστερα όλοι αποφασίσαμε απλώς να προχωρήσουμε όπως είχαμε πει.

-Πώς σκεφτήκατε τον χαρακτήρα του αδελφού της Σεντρίν, που τον παίζει ο Ιπολίτ Ζιραντό;

Υπάρχει μια συνεχιζόμενη και πολύ ζωηρή διαμάχη ανάμεσα σε ανθρώπους που υποστηρίζουν παράνομους μετανάστες, ανάμεσα σε αυτούς για παράδειγμα, που υποστηρίζουν ότι θα έπρεπε σε όλους τους μετανάστες να τους δοθούν χαρτιά για εργασία, και αυτούς που υποστηρίζουν ότι μόνο οι μετανάστες που κάνουν αίτηση για χαρτιά, που συνεργάζονται με την γαλλική κοινωνία, που έχουν δουλειές, παιδιά στο σχολείο κτλ, θα πρέπει να πάρουν νόμιμα χαρτιά. Εγώ ήθελα αυτό το φιλμ να αντικατοπτρίζει αυτή τη διαμάχη και επίσης ήθελα να δείξω την αντίδραση από κάποιον από την οικογένεια της Σεντρίν, που εμπιστεύεται τα παιδιά του σε αυτήν για τις διακοπές. Ο αδελφός της έχει εξελιχθεί προς μια τελείως διαφορετική κατεύθυνση και αυτά που λέει στην αδελφή του είναι εξαιρετικά βίαια, αν αναλογιστούμε την διαπροσωπική τους σχέση. Είναι κόπανος! Ήθελα να παίξω εγώ αυτόν τον ρόλο αλλά, αφού συζητήσαμε τους χαρακτήρες, η Βαλέρια σκέφτηκε ότι θα ήταν καλύτερα να έπαιζα τον σύζυγό της, υπερασπίζοντας αυτό που θα αποκαλούσαμε «μεταρρυθμιστική» πολιτική γραμμή. Οπότε, ζήτησα από τον φίλο μου, Ιπολίτ, να αναλάβει αυτό τον ακραίο χαρακτήρα.

-Πώς βρήκατε τη Λίντα Ντούντεβα, που παίζει τη Μιλάνα;

Ήθελα το κοινό να νιώσει ότι τα παιδιά ήταν μια πραγματική παρέα φίλων, οπότε, μετά από πολλές οντισιόν, οργανώσαμε για τα παιδιά που είχαμε επιλέξει συναντήσεις, όπου θα περνούσαν χρόνο μαζί. Ύστερα, όπως συμβαίνει πάντα όταν κάνεις κάστινγκ, την τελευταία στιγμή ήρθε από τη Λυών ένα μικρό κοριτσάκι από την Τσετσενία με τη μαμά της (την Μαλίκα Ντούντεβα, που παίζει τη μαμά της Μιλάνα στην ταινία) και ήταν ξεκάθαρο ότι αυτή ήταν η τέλεια Μιλάνα. Έπρεπε να αλλάξουμε τα πάντα και να συστήσουμε στα άλλα παιδιά μια νέα Μιλάνα, που δεν την είχαν συναντήσει ποτέ πριν, και που ήταν ο χαρακτήρας γύρω από τον οποίο στρεφόταν όλη η ταινία. Σιγά σιγά όλα μπήκαν στη σωστή σειρά. Κάναμε αρκετές αναγνώσεις στο σενάριο με τα παιδιά και περάσαμε αρκετό χρόνο μαζί, παίζοντας…

–Αυτοσχεδιάσατε αρκετά με τα παιδιά;

Σε μερικές σκηνές ήταν απαραίτητο να μείνουμε πιστοί στο σενάριο, ενώ σε κάποιες άλλες είχαμε πολύ περισσότερη ελευθερία. Συχνά, μετά από κάποια λήψη, τα παιδιά άρχιζαν να κάνουν αστεία μεταξύ τους και αυτό ήταν πολύ καλό. Ως αποτέλεσμα, κάποιες φορές χρησιμοποίησα αυτές τις καταστάσεις και περιλάμβανα τις αυθόρμητες αντιδράσεις τους στη σκηνή.

-Πώς επιλέξατε τον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά θα εκφράζονται λεκτικά;

Δεν ήθελα «νεανική ομιλία» ή «γλώσσα του δρόμου», γιατί θα έμοιαζαν ψεύτικα και βαλμένα απλώς για εφέ. Ήθελα έναν πιο ουδέτερο τρόπο ομιλίας. Όπως να’ χει, η ταινία είναι περισσότερο ένα παραμύθι παρά ρεαλιστική, ακόμα κι αν έχει φόντο πολύ ρεαλιστικά γεγονότα. Δεν μου αρέσει όταν οι ταινίες χρησιμοποιούν παιδιά για να εκφράσουν ενήλικα συναισθήματα, όταν τους βάζουν στο στόμα έξυπνες λέξεις, για να κάνουν τους μεγάλους να διασκεδάζουν. Ήθελα η ταινία να είναι από τα παιδιά, ανάμεσα στα παιδιά… Όπου ήταν δυνατό, έβγαζα τους ενήλικες από τις σκηνές επιλέγοντας στενές γωνίες λήψης και δίνοντας στα παιδιά τον έλεγχο του σάουντρακ της ταινίας, εννοώντας ότι έβαλα μόνο οι θεατές κάτω των 18 να ακούν όταν χτυπάν τα κινητά της παρέας όταν κάτι τρέχει, και το ringtone να είναι αδύνατο να το ακούν οι ενήλικες. Για τη μουσική, δεν ήθελα ραπ ή τέκνο. Ο Φιλίπ Ερσάν, ο συνθέτης της ταινίας, σκέφτηκε ένα μουσικό θέμα με τσέλο κυρίως, που είχε το πλεονέκτημα ότι κάνει αντίστιξη με την κατάσταση ενώ παράλληλα προκαλεί και την ιδέα ότι αυτές είναι αναμνήσεις μιας γριάς κυρίας, όπως θα είναι η Μιλάνα το 2067. Θα μπορούσε δηλαδή να είναι μουσική από εκείνη την περίοδο.

-Πώς και γυρίσατε την ταινία με ψηφιακή κάμερα;

Δίσταζα για πολύ καιρό. Προτιμώ την απόδοση εικόνας του 35mm παρά του ψηφιακού HD. Η κάμερα που χρησιμοποιήσαμε, όμως, συνδύαζε τα πλεονεκτήματα του ψηφιακού και του 35mm, από άποψη προοπτικής και βάθους πεδίου συγκεκριμένα. Επιπλέον, αυτή η κάμερα αποκαλείται «κόκκινη»! Με αυτήν μπορούσαμε να κάνουμε λήψης μεγάλης διάρκειας από πολλές διαφορετικές γωνίες και να εξερευνήσουμε όλα τα παιχνίδια και τις μάχες ανάμεσα στα παιδιά, χωρίς να ανησυχούμε για το κόστος του φιλμ, γιατί ήταν όλο γυρισμένο σε ψηφιακό.

-Ποια η σημασία των αρχικών και των τελικών σκηνών, που διαδραματίζονται και οι δύο στο μέλλον;

Αυτές οι σκηνές μας βγάζουν από αυτό το σιχαμερό βούρκο που κυλιόμαστε αυτή τη στιγμή, που ίσως εντελώς αναίσχυντα αλλάξει την αντίληψή μας για τα θέματα αυτά, με το να πάρει η ταινία τη θέση ότι σε 50-60 χρόνια αυτά τα γεγονότα θα θεωρούνται ντροπιαστικά. Υπάρχει η αίσθηση ότι οι άνθρωποι που είναι υπεύθυνοι για την παρούσα κατάσταση, όπως εκείνοι οι δειλοί που αρνήθηκαν να βοηθήσουν το Σαράγεβο και αυτοί που απέστρεψαν το βλέμμα τους από τη Ρουάντα και την Τσετσενία, μπορούν ήδη να ετοιμάζουν τους απολογητικούς λόγους τους που θα εκφωνήσουν σε 50 χρόνια. Η γερασμένη Μιλάνα θυμάται εκείνη την κατάσταση, που θεωρείται πέρα από κάθε φαντασία για τα δεδομένα του 2067 –δηλαδή, τι περνούσαν τα παιδιά στη Γαλλία την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα- και δημιουργείται το ερώτημα: Πόσο καιρό θα πάρει μέχρι να καταλάβουμε ότι αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι απλώς απαράδεκτο;