Συνέντευξη του Οράτιου Μαλέλε

Γεννημένος το 1952, ο Horatiu Malaele είναι ένας από τους δημοφιλέστερους ηθοποιούς και σκηνοθέτες στη Ρουμανία. Εργάζεται για περισσότερα από 10 χρόνια στο γνωστό και αξιόλογο Bulandra Theatre στο Βουκουρέστι. Εκεί έχει πρωταγωνιστήσει και σκηνοθετήσει έργα σπουδαίων θεατρικών συγγραφέων, όπως του Τσέχωφ, Ιονέσκο , Μολιέρο, Γκολντόνι.

Ο Horatiu Malaele έχει παίξει σε πάνω από 50 Ρουμάνικες ταινίες. Έπαιξε επίσης στην ταινία του Κώστα Γαβρά, ΑΜΕΝ, το 2002. Επίσης, είναι γελοιογράφος: έχει κάνει πάνω από 30000 πορτρέτα και περισσότερες από 30 εκθέσεις στη Ρουμανία και στο εξωτερικό. Ο «Σιωπηλός Γάμος» είναι η πρώτη του ταινία ως σκηνοθέτης.

Είστε ένας καταξιωμένος ηθοποιός και σκηνοθέτης θεατρικών έργων.
Γιατί αποφασίσατε να σκηνοθετήσετε αυτήν την πρώτη σας ταινία;

Πιστεύω ότι όλοι οι ηθοποιοί, οι σκηνογράφοι, οι συγγραφείς, οι ποιητές, οι χορογράφοι και οι σκηνοθέτες παίζουν στον ίδιο κήπο. «Δεν είμαστε πολλοί, αλλά είμαστε όλοι από την Αθήνα,» είχε πει κάποτε ο Πιέρ Πάολο Παζολίνι. Για να πας από τη μια μεριά του κήπου στην άλλη, είναι απλά ζήτημα χρόνου και τύχης. Εγώ αισθάνθηκα την ανάγκη να αφηγηθώ αυτήν την πραγματική ιστορία. Έλαβε χώρα στο «Ανατολικό Μπλοκ» την εποχή που η ανθρωπότητα είχε κατρακυλήσει σε μια περίεργη νωθρότητα. Δεν έχει σημασία σε ποιο μέρος εξελίχτηκε αυτή η τραγωδία. Θα μπορούσε να είχε εξελιχθεί σε οποιοδήποτε μέρος της πατρίδας μου. Είχα αναφέρει την ιστορία σε πολλούς σκηνοθέτες, αλλά κατέληξα να γυρίσω την ταινία εγώ. Το σενάριο κέρδισε ένα βραβείο από το Εθνικό Κέντρο Κινηματογράφου της Ρουμανίας. Βρήκαμε ένα μικρό χρηματικό ποσό και ξεκίνησα κατευθείαν τα γυρίσματα.

Η βασική σκηνή της ταινίας, που είναι και ο τίτλος του έργου, είναι μεταφορική. Αντιπροσωπεύει την κατάσταση της Ρουμανίας όταν ήταν κάτω από τον ζυγό του κομμουνισμού;

Όχι, η Ρουμανία δεν υποχρεώθηκε ποτέ να μείνει σιωπηλή. Το δικαίωμα να μιλάει κανείς δυνατά και ξεκάθαρα ήταν υπό απαγόρευση. Ο λαός της Ρουμανίας όμως ψιθύριζε άλλο τόσο. Υπέφερε, αλλά πάντα διατηρούσε το χιούμορ του. Παραδόξως, όσο πιο πολύ καταπιεζόταν η χώρα αυτή, άλλο τόσο μας έβγαινε στην επιφάνεια ένα μαζοχιστικό χιούμορ.

Γιατί τοποθετήσατε την ιστορία αυτή στο 1953 όταν πέθανε ο Στάλιν; Θα φανταζόταν κανείς ότι τα πράγματα θα βελτιωνόταν από ‘κει και πέρα!

Αντιθέτως, «Πέθανε ο Βασιλιάς, να ζήσει ο Βασιλιάς!» Μόνο που άλλαξε ο δήμιος. Ο κόσμος συνέχισε να τρομοκρατείται από έναν νέο δικτάτορα. Έτσι απλά. Εγώ δεν είχα γεννηθεί τότε, αλλά ο πατέρας μου, ο οποίος πέθανε πριν δυο χρόνια, μου τα είχε πει πάρα πολλές φορές.

Τι στυλ θέλατε να δώσετε στην ταινία σας;

Σε καμιά από τις δουλειές μου δεν έχω πέσει θύμα κάποιου συγκεκριμένου στυλ, τάσης ή δόγματος. Η φόρμα του έργου βγαίνει από την ουσία του και η κάθε ιστορία βρίσκει τη δική της απόχρωση. Ή μάλλον αποχρώσεις, γιατί η ζωή δεν είναι μονόχρωμη και πάντα απαιτεί πολλαπλές αλλαγές παλέτας. Η ταινία στρέφεται εναλλακτικά από την τραγωδία στην παρωδία και από την πραγματικότητα στη φαντασία. Οι ταινίες του Εξπρεσιονισμού μού κινούν το ενδιαφέρον ή μπορεί και να έχει να κάνει με αυτόν τον «φανταστικό ρεαλισμό» με την έννοια που περιγράφει τον εαυτό του ο συγγραφέας Γκάμπριελ Γκαρθία Μάρκεθ ως «ρεαλιστικός!» Στη Δυτική Ευρώπη, ο κόσμος έχει την τάση να ξεχνάει ότι η Ρουμανία είναι η χώρα του Ιονέσκο, του Σιοράν, του Μιρσέα Ελιάντ και του Μπρανκούσι. Ελάτε στη Ρουμανία για να πραγματοποιήσετε ό,τι έχετε στη φαντασία σας!

Όταν ο Iancu φιλάει τη Mara πάνω από το σεντόνι, δίνει την εντύπωση ότι φιλάει ένα φάντασμα. Έχει να κάνει η ταινία σας με φαντάσματα;

Δυστυχώς όχι. Όλοι οι χαρακτήρες είναι δραματικά πραγματικοί. Το «Iancu» ήταν και θα παραμείνει για πάντα το όνομα του πατέρα μου.

Πώς διαλέξατε τους ηθοποιούς;

Τους γνώριζα ήδη. Με πολλούς είχα συνεργαστεί στο παρελθόν, ενώ τους υπόλοιπους είχα σκηνοθετήσει σε άλλα έργα. Όλα ήταν πολύπλοκα γιατί είχα μόνο 26 μέρες για να ολοκληρώσω τα γυρίσματα και πολλές σκηνές έπρεπε να στηθούν με ιδιαίτερο τρόπο. Γι’αυτόν τον λόγο, διάλεξα τη Μeda Victor για τον ρόλο της Mara, η οποία ήταν ήδη καταξιωμένη ηθοποιός και καταληκτική χορεύτρια. Ο Alexandru Potocean, που παίζει τον Iancu, ήταν ήδη μεγάλος ηθοποιός του οποίου η μοναδική προσωπικότητα φαίνεται από την ερμηνεία του στο έργο «4 Μήνες, 3 Εβδομάδες και 2 Μέρες» του Cristian Mungiu. Πιστεύω ότι οι δυο αυτοί ηθοποιοί θα έχουν ένα λαμπρό μέλλον.

Πώς ακριβώς έχει επηρεάσει η διεθνής επιτυχία αυτού του «Ρουμανικού Νέου Κύματος» τον Ρουμανικό κινηματογράφο;

Οι ταινίες του Mungiu ή Puiu είναι μινιμαλιστικές. Αυτές οι ταινίες είναι το αποτέλεσμα ενός δυναμικού κινηματογραφικού παρελθόντος που είχε εκμηδενιστεί από την πολιτική κατάσταση της Ρουμανίας. Επίσης σημαντικό ρόλο στην αισθητική των ταινιών αυτών έπαιξε και το οικονομικό πρόβλημα. Η δική μου ταινία είναι διαφορετική.