Βιτάλι Μάνσκι: «Πάντα θα νιώθω ρώσος σκηνοθέτης»

Η καρδιά του 19ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ χτυπά από την Παρασκευή 3 Μαρτίου στη Θεσσαλονίκη με σπουδαίες συμμετοχές και ενδιαφέροντα αφιερώματα σε δημιουργούς.

Ένας από αυτούς, ο ρώσος σκηνοθέτης Βιτάλι Μάνσκι, το τιμώμενο πρόσωπο της φετινής διοργάνωσης, έδωσε συνέντευξη Τύπου τη Δευτέρα 6 Μαρτίου στο καφέ του Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, μιλώντας για τα ντοκιμαντέρ του, τη ζωή, αλλά και το τι σημαίνει να είσαι δημιουργός σήμερα.

Σκηνοθέτης, παραγωγός, ιδρυτής του Φεστιβάλ Artdocfest, ο Μάνσκι είναι ένας πολυσχιδής δημιουργός που από τη μία καταγράφει τις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις στη Ρωσία, ενώ από την άλλη δεν παραλείπει να γυρίσει πίσω στα χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης για να αναστοχαστεί τη νεότητά του και ν’ αφηγηθεί όσα σημάδεψαν τη γενιά του.

Για τη σχέση του με τους θεατές, ο σκηνοθέτης επεσήμανε: «Κάθε θεατής, βλέποντας τις ταινίες μου, θέλω να βλέπει τη ζωή του. Δε μου αρέσει να επιβάλλομαι με την άποψη μου. Και εγώ ο ίδιος παρακολουθώ τα έργα μου ως θεατής και αναρωτιέμαι για τη ζωή μου».

Για την κατάσταση του ρώσικου ντοκιμαντέρ σήμερα, ανέφερε πως έχει επηρεαστεί από την ίδια την κοινωνική κατάσταση.

«Η ατμόσφαιρα στη ρωσική κοινωνία είναι άσχημη αλλά παραδόξως, όσο χειρότερη γίνεται η ζωή, τόσο καλύτερα έργα δημιουργούνται. Ως διευθυντής του φεστιβάλ Artdocfest, βλέπω κάθε χρόνο πάνω από 90 ταινίες ρωσικής προέλευσης. Οι περισσότεροι σκηνοθέτες ψάχνουν τρόπους για να επιβιώσουν σε μια κοινωνία στην οποία επικρατεί μεγάλη λογοκρισία για τα θέματα ελευθερίας, οπότε προσπαθούν να είναι μέρος του συστήματος. Στην περίοδο της Σοβιετικής Ένωσης οι κινηματογραφιστές έκαναν έργα ποιητικά ώστε να επιβιώσουν σε μια χώρα με έλλειψη ελευθερίας. Αν ήθελαν να κερδίσουν βραβεία, έπρεπε να κάνουν όσα θέλει το κόμμα. Το ίδιο γίνεται και σήμερα με το πονεμένο θέμα της Τσετσενίας. Δεν υπάρχουν ταινίες σχετικές με αυτό και το φοβερό είναι πως όσα έργα δημιουργούνται, έχουν το χέρι του Κρεμλίνου και της εξουσίας».

Ξεχωριστή θέση στη φιλμογραφία του έχουν τα ντοκιμαντέρ που γύρισε για την Κούβα και τη Βόρεια Κορέα. Στα ελεγχόμενα από τις βορειοκορεάτικες αρχές γυρίσματα της ταινίας Κάτω από τον ήλιο (2015) ο δημιουργός και η ομάδα του έζησαν πολλές περιπέτειες:

«Πρόκειται για μια ταινία που πέρασε από πολλά φεστιβάλ και πήρε διανομή σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο στη Ρωσία έλαβε τέσσερις επιστολές άρνησης για την προβολή της στα σινεμά από τη Ρώσικη Ομοσπονδία η οποία θέλησε να υποστηρίξει τη Β. Κορέα. Όταν τελικά δέχτηκαν, και πάλι, σε αρκετές περιοχές απαγορεύθηκε η προβολή της. Το υπουργείο πολιτισμού της χώρας δεν μας υποστηρίζει στο φεστιβάλ που κάνουμε. Για να προβληθεί μια ταινία απαιτείται πιστοποίηση. Μας έβαλαν πρόστιμο επειδή θέλαμε να προβάλουμε απλές φοιτητικές ταινίες που δεν προκαλούν κανέναν. Το ίδιο συνέβη και με την ταινία για την Β. Κορέα».

Ο Βιτάλι Μάνσκι δεν πιστεύει στο σενάριο, αλλά είναι οπαδός του ρεαλιστικού σινεμά: «Το 2004 ήθελα να γυρίσω μια ταινία για τους συμμαθητές μου που είχα να τους δω πάνω από 25 χρόνια. Με στήριξαν διάφορα ιδρύματα και οργανισμοί για την υλοποίησή της, ωστόσο ήθελαν αρχικά να τους δείξω το σενάριο για να γνωρίζουν περί τίνος πρόκειται. Τους έλεγα ότι η ταινία είναι η έρευνα, η αναζήτηση για τους συμμαθητές μου. Με κάποιον τρόπο τους έπεισα και με εμπιστεύτηκαν. Αυτό είναι το ρεαλιστικό σινεμά, όταν ο σκηνοθέτης ζει με τους ήρωες του. Είναι η ίδια η ζωή. Στο έντονα προσωπικό Δεσμοί αίματος (2016) ήθελα να είμαι κοντά στους δικούς μου, στην οικογένειά μου. Στην Κριμαία ζήσαμε απρόβλεπτα γεγονότα που κανείς δεν ήξερε που θα οδηγήσουν. Μπήκα και εγώ στην ταινία. Τα έργα πεθαίνουν όταν πηγαίνουν με βάση το σενάριο και όχι την ζωή».

Από που εμπνέεται; Για το Μπρόντγουεϊ, Μαύρη Θάλασσα (2002) επισήμανε:

«Το 2000 περπάτησα σε μια παραλία. Σταμάτησα σε ένα καφέ και εκεί ήταν μια ξανθιά κοπέλα που χόρευε πολύ ερωτικά. Μάλλον ήταν μεθυσμένη. Μια οικογένεια Αρμενίων, ο πατέρας και οι δύο του γιοι, την «έτρωγαν» με τα μάτια τους. Εκείνη τη στιγμή κατάλαβα πως θέλω να γυρίσω μια ταινία γι’ αυτό. Τη σκηνή αυτή την ονειρευόμουν για δύο χρόνια, καθώς σε εκείνο το καφέ, βρήκα ανθρώπους που μου έδωσαν έμπνευση. Τελικά την έκανα την ταινία και μάλιστα γύρισα τόσο υπέροχο υλικό που δεν το χρησιμοποίησα όλο και το δώρισα σε κάποιον άλλον συνάδελφό μου ο οποίος γύρισε μια ταινία καλύτερη από τη δική μου. Ό,τι με αγγίζει και με εμπνέει θέλω να το ενσωματώνω στο σινεμά μου, στα ντοκιμαντέρ μου».

Σε ερώτηση για το αν υπάρχει κάτι που να ενώνει τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, είπε:

«Όλοι μας γεννιόμαστε και πεθαίνουμε. Ο καθένας ζει τη ζωή του. Ας πάρουμε για παράδειγμα μια κηδεία. Στη Ρωσία οι συγγενείς πρέπει να περπατήσουν χιλιόμετρα στο κρύο και να σκάψουν στο σκληρό έδαφος για να κηδέψουν τον αγαπημένο τους. Αλλού, ντύνονται απλά όμορφα και παραβρίσκονται στο γεγονός. Η έκφραση του πένθους είναι διαφορετική. Είναι άλλοι κόσμοι. Δεν μπορεί ο κόσμος να είναι ο ίδιος. Δεν θα ήθελα οι χώρες να μοιάζουν σαν τα κτίρια των αεροδρομίων στα οποία δεν ξέρεις σε ποια χώρα βρίσκεσαι».

Δεν πιστεύει πως η τέχνη είναι όπλο στα χέρια του δημιουργού: «Η τέχνη αν ήταν όπλο θα ήταν προπαγάνδα. Πιστεύω ως δημιουργός πως οι άνθρωποι πρέπει συνεχώς να αγωνίζονται για να γίνουν καλύτεροι». Όσο για την Ρωσία, τόνισε: «Ο Κουστουρίτσα λέει πως ο Πούτιν είναι καλός πρόεδρος μόνο για την Ρωσία. Από μικρούς μας λένε να πεθάνουμε για την πατρίδα μας. Γιατί δεν μπορούμε να ζήσουμε για την πατρίδα μας; Πάντα ένιωθα ρώσος σκηνοθέτης και πάντα ήξερα τι με εμπνέει. Τώρα ζω με την γυναίκα μου στην Λετονία και γράφουν πολλά για μένα. Ψάχνω τόπους διαμονής που με εμπνέουν. Πάντα ωστόσο θα νιώθω ρώσος σκηνοθέτης».

Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ προβάλλονται στη Θεσσαλονίκη οι παρκάτω ταινίες του δημιουργού:

• Αγωγός / Βιτάλι Μάνσκι, Ρωσία-Τσεχία-Γερμανία
• Ιδιωτικά χρονικά. Μονόλογος / Βιτάλι Μάνσκι, Ρωσία
• Κάτω από τον ήλιο / Βιτάλι Μάνσκι, Ρωσία-Λετονία-Γερμανία-Τσεχία-Βόρεια Κορέα
• Μπρόντγουεϊ. Μαύρη Θάλασσα / Βιτάλι Μάνσκι, Γερμανία-Ρωσία-Τσεχία
• Πατρίδα ή θάνατος / Βιτάλι Μάνσκι, Ρωσία
• Στενοί δεσμοί / Βιτάλι Μάνσκι, Λετονία-Γερμανία-Εσθονία-Ουκρανία
• Τι είν η πατρίδα μας / Βιτάλι Μάνσκι, Γερμανία-Ρωσία

Δείτε το πλήρες πρόγραμμα ΕΔΩ.

Το 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης ολοκληρώνεται στις 12 Μαρτίου 2017.

entertainment.in.gr