«Η ανελεύθερη Τουρκική Δημοκρατία» του Νίκου Στέλγια

Νικόλαος Στέλγιας., Η ανελεύθερη Τουρκική Δημοκρατία. εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2017, σελ. 208.

Η νέα μελέτη του ιστορικού και δημοσιογράφου, δρ. Νίκου Στέλγια, «Η Ανελεύθερη Τουρκική Δημοκρατία» που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Παπαζήτηση, έχει στο επίκεντρο της το σύγχρονο ανελεύθερο, εθνικιστικό και νεοφιλελεύθερο πολιτικό και κοινωνικοικονομικό πλαίσιο της Τουρκίας.

Δεν αφορά μόνο τον αναγνώστη και τον ερευνητή ο οποίος επιθυμεί να εστιάσει την προσοχή του στην σύγχρονη τουρκική πραγματικότητα. Η έρευνα προχωρά ένα βήμα πιο πέρα θέτοντας επί τάπητος την Τουρκία του 21ου αιώνα ως ένα δείγμα προς μελέτη, ένα case study, όπου ο νεοφιλελευθερισμός αλληλοεπιδρά με φαινόμενα όπως ο εκλογικός αυταρχισμός και ο εθνικισμός.

Στην πραγματικότητα, η μελέτη της περίπτωσης της Τουρκίας μάς επιτρέπει να αναλύσουμε εκείνους τους πολιτικούς, οικονομικούς, ιδεολογικούς μηχανισμούς που επιστρατεύει ο σύγχρονος καπιταλισμός για να θέσει υπό τον έλεγχό του το πολιτικό και κοινωνικοοικονομικό πεδίο στις λεγόμενες αναπτυσσόμενες χώρες. Στο ενδιαφέρον που παρουσιάζει η Τουρκία του 21ου αιώνα ως ένα case study για τον σύγχρονο καπιταλισμό και την προσπάθεια των Δεξιών κινημάτων να τον διευθύνουν και να τον κατευθύνουν, εστιάζει ιδιαίτερα η μελέτη του δρ. Στέλγια.

Ο συγγραφέας ξεκαθαρίζει ότι σε καμία περίπτωση η νέα μελέτη δεν φιλοδοξεί να απαντήσει σε όλα τα ερωτήματα τα οποία θέτει. Πολύ πιθανόν, το τέλος της ανάγνωσης να αφήσει τον αναγνώστη ενώπιων πολλών αναπάντητων ερωτημάτων. Αυτό είναι αναμενόμενο καθώς μια μελέτη μερικών εκατοντάδων σελίδων δεν είναι δυνατόν από μόνη της να δώσει απάντηση σε όλα τα ερωτήματα που σχετίζονται με την Τουρκία του σήμερα. Παρόλα αυτά, ο βασικός κορμός-ιστός της παρούσας μελέτης εστιάζει σε ένα σημαντικό εγχείρημα: Μέσα από μια συνοπτική αλλά ταυτοχρόνως μεθοδική και διεξοδική ανάλυση των χαρακτηριστικών που παρουσιάζουν οι σύγχρονοι πολιτικοί πρωταγωνιστές της Τουρκίας, οδηγεί τον αναγνώστη σε μια σειρά ουσιαστικών συμπερασμάτων. Πρώτον, ρίχνει φως στο μονοπώλιο εξουσίας της τουρκικής Δεξιάς. Ένα μονοπώλιο που δεν περιορίζεται στην σφαίρα της πολιτικής, αλλά εξαπλώνεται στα πεδία της κοινωνικοοικονομικής ζωής της χώρας και φυσικά στο πεδίο της ιδεολογίας. Δεύτερον, βοηθά τον αναγνώστη να κατανοήσει τους λόγους για τους οποίους σήμερα ο Ρετζέπ Ταγγίπ Ερντογάν, οι συνοδοιπόροι του αλλά και το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) έχουν αναλάβει τα ηνία της Δεξιάς. Τρίτον, υπογραμμίζει το γεγονός ότι στην σύγχρονη Τουρκία το κουρδικό αυτονομιστικό κίνημα είναι ο μοναδικός αποτελεσματικός φορέας της αντιπολίτευσης που είναι σε θέση να θέσει υπό αμφισβήτηση πολλές από τις επιλογές και τις στρατηγικές της Δεξιάς.

Στην Τουρκία του 21ου αιώνα, σε ένα σύγχρονο case study του νεοφιλελευθερισμού, η Δεξιά, με τις δικές της ιδιαίτερες επιλογές, τον εκλογικό απολυταρχισμό της, τον κοινωνικό νεοφιλελευθερισμό της και την εθνικιστική κοσμοθεωρία της αποτελεί την μοναδική επιλογή; Η μετεξέλιξη του ΑΚΡ ή η ανατροπή του μέσα από μια κρίση στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής ή στο Κουρδικό Ζήτημα, η λαϊκή εξέγερση ή το πραξικόπημα, αποτελούν μονόδρομο για την Τουρκία του 21ου αιώνα; Απαντώντας στα συγκεκριμένα ερωτήματα, η μελέτη του δρ. Στέλγια καταλήγει στο συμπέρασμα ότι παρά την απουσία της Αριστεράς από το σύγχρονο, ανελεύθερο, νεοφιλελεύθερο και εθνικιστικό πολιτικό-κοινωνικοπολιτικό προσκήνιο μια χώρα «πλούσια» σε κοινωνική σύνθεση, ανθρώπινο δυναμικό και ιστορία όπως η Τουρκία εξακολουθεί να έχει στην διάθεση της εναλλακτικές επιλογές. Η ανασυγκρότηση της Αριστεράς θα μπορούσε να δώσει λύση σε πολλά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η χώρα. Φυσικά, η ανασυγκρότηση σε πολιτικό επίπεδο, δηλαδή η ίδρυση ενός νέου πολιτικού φορέα ή η μετεξέλιξη των υφιστάμενων, δεν είναι από μόνη της αρκετή. Η εναλλακτική Αριστερή πορεία θα μπορούσε να έρθει μόνο μέσα από την πολιτική διαχείριση των προαναφερόμενων αδυναμιών της Δεξιάς, την αναχαίτιση της δυναμικής της χαρισματικής ηγεσίας του Ερντογάν και φυσικά την δημιουργία ενός μαζικού κινήματος που θα είναι σε θέση να ξεπεράσει τα τεχνητά, εθνικά και θρησκευτικά, διαχωριστικά πλαίσια και σύνορα. Ένα μαζικό κίνημα που θα αναλάμβανε το δύσκολο εγχείρημα της ανοικοδόμησης της ανελεύθερης Τουρκικής Δημοκρατίας, την κατεδάφιση του κοινωνικού νεοφιλελευθερισμού μέσα από ταξικούς και λαϊκούς αγώνες, την δημιουργία εναλλακτικών πλαισίων κοινωνικής συμβίωσης και συνεννόησης ως απάντηση στον τουρκικό εθνικισμό, την παγίωση της πεποίθησης ότι οι λαοί της Τουρκίας στην πορεία τους προς την πρόοδο, την ανάπτυξη και την ευμάρεια δεν χρειάζονται την καθοδήγηση ενός νέου Σουλτάνου αλλά την δίκαιη εκπροσώπησή τους στο πολιτικό σύστημα και τέλος την προώθηση της αποκέντρωσης του τουρκικού κράτους μέσα από την αυτονόμηση των Κούρδων με βασική προϋπόθεση την διατήρηση της εδαφικής ακεραιότητας και ενότητας της Τουρκίας, θα μπορούσε να παρέχει πολλές ευκαιρίες και δυνατότητες στον μέσο τούρκο πολίτη. Από τις εκδόσεις Παπαζήση, στη σειρά διεθνής και Ευρωπαϊκή Πολιτική κυκλοφορεί και το βιβλίο του, «Ο θάνατος του ανεπιθύμητου βρέφους. Το εγχείρημα της Συνεταιριστικής Δημοκρατίας στα πρωτοσέλιδα του Τουρκοκυπριακού Τύπου 1960-1963.

entertainment.in.gr