«Η κεμεντζέ του Νίκου»: Το νέο βιβλίο του Ομέρ Ασάν εμπνευσμένο από το λυράρη Παπαβραμίδη

Μια λύρα, η κεμεντζέ του, ήταν το μόνο πράγμα που πήρε μαζί του ο Νίκος, τότε το ’22, που τους φόρτωσαν όλους σωρηδόν στο καράβι, γεμίζοντάς το μέχρι τα αμπάρια, για να τους φέρουν στην Ελλάδα.

Θα ‘ταν δεν θα ‘ταν τότε στα 15 του. Τη λάτρευε τη κεμεντζέ του ο Νίκος που γεννήθηκε στην Αργυρούπολη του Πόντου και μεγάλωσε στην Τραπεζούντα. Μικρό παιδί ακόμη είχε φτιάξει μια αυτοσχέδια κεμεντζέ-παιχνίδι με κλωστές από καρούλια και έκανε πως παίζει. Ο πατέρας του βλέποντας την αγάπη του για την κεμεντζέ ζήτησε από έναν μαραγκό να φτιάξει μία και την έδωσε στον Νίκο, να πει την άλλη μέρα τα κάλαντα. Ο Νίκος έμαθε να παίζει όταν ήταν 10-12 χρονών και αφοσιώθηκε τόσο στην κεμεντζέ του που δεν ήθελε να πάει σχολείο. Κι όταν ο δάσκαλος το έμαθε, του είπε γελώντας: «Τα γράμματα φαντάγματα, υιέ μ’την λύραν παίξον».

Ο Νίκος στην Ελλάδα, όπου ήρθε με μόνη «αποσκευή» την κεμεντζέ του, έμελλε να γίνει μεγάλος και τρανός λυράρης. Ο Νίκος Παπαβραμίδης με το όνομα. Οι νεότεροι μπορεί να μην τον ξέρουν, αλλά οι παλιοί τον θυμούνται και στην Τουρκία είναι γνωστός στους Μαυροθαλασσίτες που είναι λάτρεις της μουσικής του μιας και ο Παπαβραμίδης τραγουδούσε και στα τούρκικα. Μάλιστα υπάρχει και τραγούδι τούρκικο που λέει «κοίτα πώς παίζει η κεμεντζέ του Νίκου».

«To 1922 μας βάλανε σε ένα καράβι σωρηδόν, πολλές οικογένειες, και αφού μπήκαμε στο καράβι αυτό, στα αμπάρια, όλα κομπλέ, ξεκινάνε να μας φέρουν για την Ελλάδα» είχε αφηγηθεί στον δημοσιογράφο-συγγραφέα Θωμά Σίδερη ο υπεραιωνόβιος αδελφός του Νίκου, ο Σταυρίκος Παπαβραμίδης. Αναφερόμενος στον αδελφό του είχε πει: «Ήταν και λυράρης ο αδελφός μου, Νίκος Παπαβραμίδης με το όνομα. Έπαιζε την ποντιακή λύρα και χαλούσε ο κόσμος. Τον φώναζαν συχνά και στο Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας. Έπαιξε και στα εγκαίνια της τηλεόρασης, τότε που έπαιξε για πρώτη φορά πρόγραμμα».

Ο Νίκος Παπαβραμίδης μπορεί να πέθανε το 1995, η μουσική και τα τραγούδια του όμως έμειναν. Ένας Πόντιος από τον Όφη της Τραπεζούντας, ο συγγραφέας-εκδότης Ομέρ Ασάν, χρόνια πριν, ακούγοντας τον Νίκο Παπαβραμίδη σε έναν δίσκο και μαθαίνοντας ότι ήρθε στην Ελλάδα έχοντας μαζί του μόνο τη λύρα του, εμπνεύστηκε να γράψει το διήγημα «Η κεμεντζέ του Νίκου» που είναι και ο τίτλος του βιβλίου του το οποίο κυκλοφόρησε στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Ιάσων και παρουσιάζεται στις 2 Νοεμβρίου στη Θεσσαλονίκη (στις 17.30. στο Μακεδονία Παλάς). Στην παρουσίαση θα μιλήσουν ο ιστορικός – συγγραφέας Βλάσης Αγτζίδης, ο ιστορικός Θεοδόσης Κυριακίδης, θα παίξει λύρα ο Θοδωρής Κοτίδης, ενώ αποσπάσματα από το βιβλίο θα διαβάσει ο ηθοποιός Νίκος Τυριτίδης.

«Δεν τον γνώρισα ποτέ τον Νίκο Παπαβραμίδη. Μόνο είχα ακούσει ένα τραγούδι του σε δίσκο και εντυπωσιάστηκα από τη φωνή του. Γι αυτό κι έγραψα το διήγημα» λέει ο Ομέρ Ασάν μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Στο βιβλίο του «Η κεμεντζέ του Νίκου» εκτός από το διήγημα που αφορά τον Νίκο Παπαβραμίδη περιλαμβάνονται και άλλα πέντε διηγήματα.

«Το φθινόπωρο του 1993 ήρθα στην Ελλάδα και επηρεάστηκα πολύ από όσα είδα κι άκουσα. Ήθελα να γράψω ανθρώπινες ιστορίες τις οποίες δεν μπόρεσα να περιλάβω στο πρώτο μου βιβλίο με τίτλο «Ο Πολιτισμός του Πόντου». Αυτός είναι ο λόγος που τις περιέλαβα στο βιβλίο μου «Η κεμεντζέ του Νίκου». Ο Νίκος Παπαβραμίδης σήμερα είναι πολύ γνωστός στην Τουρκία. Για τη μνήμη του έρχομαι στην Ελλάδα. Θα πάω σε εννιά πόλεις της Ελλάδας και θα μιλήσω γι αυτόν. Κι αν μου το ζητήσουν, θα τραγουδήσω και το τραγούδι του» πρόσθεσε ο Ομέρ Ασάν, ο οποίος γεννήθηκε στο Οφ (Οφις) της Τραπεζούντας.

Στην Ελλάδα είναι γνωστός από το βιβλίο του «Ο Πολιτισμός του Πόντου» το οποίο κυκλοφόρησε στην Τουρκία το 1996 και στην Ελλάδα το 1988. Το βιβλίο απαγορεύτηκε στην Τουρκία, ενώ ο ίδιος δικάστηκε με την κατηγορία της διαμελιστικής προπαγάνδας, αλλά τελικά αθωώθηκε. «Στο δικαστήριο ο εισαγγελέας είχε προτείνει ποινή φυλάκισης τεσσάρων ετών, αλλά τελικά αθωώθηκα. Για την απαγόρευση του βιβλίου μου προσέφυγα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, όπου καταδικάστηκε η Τουρκία. Έξι χρόνια μετά την έκδοσή του, το 2002, μαζί και με την αθώωσή μου επετράπη η κυκλοφορία του βιβλίου μου» είπε ο Ομέρ Ασάν.

Ο Ομέρ Ασάν έχει τιμηθεί με το βραβείο ελληνοτουρκικής φιλίας «Αμπντί Ιπεκτσί». Είναι ιδρυτής του εκδοτικού οίκου Heyamola, o οποίος στα 10 χρόνια της λειτουργίας του έχει εκδώσει 400 τίτλους βιβλίων. Είναι επίσης ιδρυτής της Ακαδημίας Όμηρος και ξεκινά πρόγραμμα ανοιχτών για το κοινό σεμιναρίων εκμάθησης ελληνικής γλώσσας στην Κωνσταντινούπολη. Αυτήν την περίοδο ετοιμάζει την έκδοση του ρωμιο-τουρκικού λεξικού του Βαχίτ Τουρσούν. Είναι παραγωγός του ντοκιμαντέρ «Καθαρίστριες» (2006), το οποίο γυρίστηκε με την υποστήριξη του τουρκικού υπουργείου Πολιτισμού και βραβεύτηκε στο 43ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Αττάλειας και στο 9ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Σεούλ. Επίσης είναι παραγωγός των ντοκιμαντέρ «Η Κωνσταντινούπολη από τη μέρα μέχρι τη νύχτα: Μία πολίτικη συμφωνία» (2007), «Ordu» (2010) και «Πού πας αδελφέ; Η Ανταλλαγή» (2010).

Το βιβλίο του «Η κεμεντζέ του Νίκου» θα παρουσιαστεί τις επόμενες ημέρες στο Ωραιόκαστρο Θεσσαλονίκης, στο Κιλκίς, στην Κοζάνη, την Πτολεμαΐδα, την Ξάνθη, τη Χρυσούπολη Καβάλας, την Κατερίνη και την Καβάλα.

entertainment.in.gr