Χριστίνα Ρασιδάκη: «Σπάνια το Bullying αφορά μόνο δύο άτομα. Πολλοί παίρνουν θέση στο «δράμα»»

Συνέντευξη: Πάνος Βασιλάκης

Μιλήστε μου για το νέο σας βιβλίο «Σχολικός εκφοβισμός-Bullying: Αποτελεσματικές δεξιότητες επικοινωνίας – Τρόποι αντιμετώπισης». Σε πoιους απευθύνεται και τι απαντήσεις δίνει;

Το βιβλίο αυτό προέκυψε ως φυσικό επακόλουθο του βιβλίου μου «Ξέρω να λέω ΟΧΙ» που απευθύνεται σε παιδιά και εφήβους. Το Εκφοβισμός/Bullying που μόλις κυκλοφόρησε απευθύνεται σε όσους έχουν ένα παιδαγωγικό ή εκπαιδευτικό ρόλο: εκπαιδευτικούς, νηπιαγωγούς, συμβούλους, ψυχολόγους, φοιτητές σχετικών κατευθύνσεων, γονείς. Εξηγεί με απλό και ενδιαφέροντα τρόπο τις κοινωνικές και οικογενειακές συνθήκες προετοιμάζουν το έδαφος για την εκδήλωση του bullying, είτε να το υποστεί ένα παιδί, είτε να το εκδηλώσει. Επίσης, παρέχει ξεκάθαρες οδηγίες πρόληψης και αντιμετώπισης με ζωντανά παραδείγματα σε μορφή διαλόγων με εφαρμοσμένα ένα ένα τα βήματα εφαρμογής της κάθε μεθόδου. Οι μέθοδοι αντιμετώπισης που παρουσιάζονται είναι αναγνωρισμένες διεθνώς, εφαρμοσμένες επί σειρά ετών με σημαντικό βαθμό επιτυχίας. Τέλος, παρέχει δεξιότητες αποτελεσματικής επικοινωνίας καθώς και αποφυγής και αντιμετώπισης εύφλεκτων καταστάσεων συνοδευμένες από ανάλογα σενάρια και διαλόγους που υποδεικνύουν την εφαρμογή τους στη πράξη.

Στην ελληνική βιβλιογραφία υπάρχουν πολλά βιβλία για το Bullying. Τι το ιδιαίτερο έχει το βιβλίο σας;

Μου αρέσουν τα βιβλία/εγχειρίδια γραμμένα με αμεσότητα, καλή οργάνωση, που το κείμενο φαίνεται ευχάριστα στη σελίδα, οι οδηγίες είναι εστιασμένες και να παρέχουν ευθύς απαντήσεις σε ερωτήματα που εγείρονται. Οι εκπαιδευτικοί δεν έχουν χρόνο και αντοχές να διαβάσουν κάτι μακροσκελές πάνω σε ένα τέτοιο θέμα, θέλουν χειροπιαστές λύσεις μιας και συχνά επείγονται. Θέλησα το βιβλίο να τους είναι χρήσιμο, κατανοητό και άμεσα εφαρμόσιμο.

Τι είναι αυτό που ωθεί τους νέους σε αυτές τις συμπεριφορές;

Το Bullying είναι ένα σύνθετο φαινόμενο που επηρεάζουν ψυχολογικοί και κοινωνικοί παράγοντες. Ο αυταρχισμός στο σπίτι, η έλλειψη ενδιαφέροντος και σεβασμού απ΄ τους γονείς προς το παιδί, η έλλειψη ορίων, η αποξένωση πίσω από οθόνες των μελών της οικογένειας, η μη ουσιώδης επικοινωνία ανάμεσα στα μέλη μιας οικογένειας, θέτουν τις προϋποθέσεις για την παρουσίαση του φαινομένου, είτε για ένα παιδί να ασκήσει βία, είτε να την υποστεί. Οι οικονομική κρίση έφερε την ανεργία έφερε και τα ψυχολογικά προβλήματα. Οι γονείς που πνίγονται από προβλήματα επιβίωσης της οικογένειας δεν έχουν τις ψυχικές αντοχές και την ενέργεια που απαιτείται για την σωστή ανατροφή των παιδιών.

Ποια είναι τα σημάδια που παρουσιάζει ένα παιδί, όταν πέφτει θύμα Bullying;

Δεν θέλει να φαίνεται στη τάξη, δεν συμμετέχει στο μάθημα, δεν θέλει να έρθει σχολείο, κατεβαίνει τελευταίο για διάλειμμα και ανεβαίνει τελευταίο, μοιάζει τρομοκρατημένο να φύγει από το σχολείο, παρουσιάζει πτώση στη σχολική απόδοση, έχει δυσκολίες στον ύπνο, μοιάζει ανήσυχο, φοβισμένο, χλωμό, αν είναι μικρό γαζώνεται στο γονέα ή τον εκπαιδευτικό.

Με τι τρόπους εκδηλώνεται;

Υπόκειται σε συνεχής κοροϊδίες, ειρωνείες, απειλές, σχόλια που πληγώνουν, μειώνουν, εξευτελίζουν, σπρωξιές και χτυπήματα, απομόνωση, περιθωριοποίηση.

Ποιο είναι το προφίλ του παιδιού που δέχεται τέτοιου είδους παρενοχλήσεις;

Οποιοδήποτε παιδί μπορεί να στοχοποιηθεί γιατί μπορεί να είπε, να φόρεσε ή να έκανε κάτι με λάθος τρόπο τη λάθος στιγμή. Πιο ευάλωτα όμως είναι τα παιδιά που διαφέρουν με οποιοδήποτε τρόπο (παρουσιαστικό, υγεία, συμπεριφορά, εθνότητα, θρήσκευμα κοκ).

Ποιο είναι το προφίλ του παιδιού «θύτη»;

Στη περίπτωση παιδιών, οι όροι «θύτης/θύμα» αποφεύγονται πια… Σε γενικές γραμμές τα παιδιά που εκφοβίζουν στο δημοτικό μπορεί να έχουν ένα στερεότυπα όμορφο παρουσιαστικό να είναι δημοφιλή, να έχουν στερεότυπα αγορίστικους ή «Μπάρμπι» εμφάνιση και τρόπους,

Τα παιδιά παρατηρητές γιατί (τις περισσότερες φορές) δεν μιλάνε και δεν αντιδρούν;

Σπάνια ο εκφοβισμός αφορά μονάχα δύο άτομα. Σε μια τάξη που υπάρχει bullying, όλοι παίρνουν θέση στο «δράμα». Αυτοί που πρωτοστατούν εκπέμπουν ένα είδος γοητείας κι έτσι κι άλλα παιδιά θα εκφοβίσουν κι αυτά γιατί το θαυμάζουν και θέλουν να είναι στη παρέα του, ή για να μην εκφοβίσουν και τα ίδια. Για τον ίδιο λόγο άλλα θα κρατηθούν μακριά και άλλα παρότι βλέπουν δεν επεμβαίνουν. Τέλος, πολλά παιδιά δεν παρεμβαίνουν γιατί δεν συμπαθούν το παιδί που εκφοβίζεται ή και γιατί πιστεύουν ότι δίκαια υφίσταται την κακομεταχείριση αν θεωρούν ότι τους προκαλεί. Επίσης υπάρχει και ο σιωπηλός κανόνας για το «κάρφωμα». Γι αυτούς τους λόγους τα παιδιά δεν μιλάνε και δεν αντιδρούν αλλά και για έναν άλλον. Δεν έχουν καμία εμπιστοσύνη ότι οι μεγάλοι θα κάνουν κάτι ουσιαστικό και επίσης φοβούνται ότι θα κάνουν τα πράγματα χειρότερα. Συχνά έχουν δίκιο.

Τι πρέπει να κάνει ένα παιδί που δέχεται τέτοιου είδους παρενοχλήσεις;

Να έχουν φίλους -αποτελούν ασπίδα στον εκφοβισμό-, να φωνάξουν «Κόφτο!», «Σταμάτα!», να το ρίξουν στη πλάκα, να απομακρυνθούν ήρεμα ή τρέχοντας ανάλογα με τον κίνδυνο, να το πουν σε έναν ενήλικα που εμπιστεύονται και που ξέρουν ότι θα τους ακούσει με προσοχή. Αν ο εκφοβισμός είναι διαδικτιακός, να κατεβάσουν τη σελίδα τους αμέσως και να μείνουν μακριά από chat rooms, κι αν είναι το κινητό τους να το κλείσουν και να χρησιμοποιήσουν των γονιών τους.

Ποιος και πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του εκπαιδευτικού αλλά και του γονιού;

Ο σωστός εκπαιδευτικός είναι πάντα συντονισμένος με την ατμόσφαιρα της τάξης και δεν ξεχνά τον παιδαγωγικό του ρόλο. Αυτό που πρέπει να καταλάβουν όλοι, γονείς και εκπαιδευτικοί, είναι ότι ο εκφοβισμός είναι ένα σύνθετο θέμα και απαιτεί πολύπλευρη αντιμετώπιση που είναι όμως πολύ ενδιαφέρουσα και δυνατή να καταστήσει ένα εξαιρετικό κλίμα αλληλεγγύης στην τάξη όταν εφαρμόζεται. Τόσο οι εκπαιδευτικοί αλλά και οι γονείς χρειάζονται γνώσεις και επιμόρφωση πάνω στις πιο «σκοτεινές» πτυχές των σχέσεων των παιδιών. Το διάβασμα και η συμμετοχή σε σχετικά σεμινάρια είναι εκ των ων ουκ άνευ για όλους τους ενήλικες που μεγαλώνουν παιδιά με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Η καταρτισμένη υποστήριξη και ενδυνάμωση των βαλλομένων, η πλαισίωση και οριοθέτηση των βαλλόντων και η καθοδήγηση παρατηρητών, αδιαφορούντων και συμμετεχόντων έχει πολλά να διδάξει και σε όλους!

Τα σχολεία θέλουν να ενημερωθούν για το Bullying; Το Κράτος τι κάνει;

Το ΕΨΥΠΕ έχει κάνει πού καλή δουλειά και ξέρω ότι κατά καιρούς το υπουργείο προσφέρει διάφορα σεμινάρια. Πιστεύω ότι αυτό που χρειάζονται πιο πολύ οι εκπαιδευτικοί μιας και αυτοί είναι στη πρώτη γραμμή, είναι πολύ χειροπιαστές μεθόδους και τη δυνατότητα να τις εξασκήσουν ώστε να ενδυναμωθούν και να μπορούν αποπνέοντας σιγουριά να τις εφαρμόζουν στη τάξη. Πιστεύω ότι ένα σχετικό μάθημα πρέπει να εντάσσεται σε όλες τις εκπαιδεύσεις εκπαιδευτικών.

.
Η Χριστίνα Ρασιδάκη γεννήθηκε στην Αθήνα, σπούδασε Ψυχολογία με μεταπτυχιακά στη Συμβουλευτική. Εργάζεται ως Συμβουλευτική Ψυχολόγος και Σύμβουλος Γονέων. Έχει συντονίσει δεκάδες σεμινάρια επιμόρφωσπς γονέων και εκπαιδευτικών σε θέματα επικοινωνίας και συγκρούσεων, είναι πιστοποιημένη στην Εκπαίδευση Αποτελεσματικού Γονέα και Αποτελεσματικού Εκπαιδευτικού και επί δεκαετία δίδαξε στο βρετανικό Open University. Είναι τακτική αρθρογράφος σε θέματα ψυχολογίας. Είναι μητέρα δύο παιδιών.
http://www.parentcoaching.gr/