Γρηγόρης Γρηγοριάδης: Φαίνεται πως μας κυβερνούν παλιάτσοι

Συνέντευξη στην Τζωρτζίνα Ντούτση

Το τελευταίο βιβλίο του καθηγητή Γρηγόρη Γρηγοριάδη έχει τίτλο Και τα τζιτζίκια ακόμα τραγουδάνε και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παρισιάνου. Πρόκειται για ιστορικό-ημιαυτοβιογραφικό μυθιστόρημα, το οποίο έχει ήδη γνωρίσει επιτυχία στην Αγγλία και ήταν υποψήφιο για το International Rubery Book Award το 2015.

Και τα τζιτζίκια ακόμα τραγουδάνε είναι ο τίτλος του τελευταίου σας ιστορικού και συγχρόνως ημι-αυτοβιογραφικού μυθιστορήματος. Πόσο αποστασιοποιημένα «μπλέξατε» την Ιστορία με το μύθο στο εν λόγω βιβλίο;
«Κατά τη συγγραφή του βιβλίου, είχα πλήρη επίγνωση τού τι αποτελούσε μυθοπλασία, τι ιστορία (είτε από προσωπικές μου αναμνήσεις είτε από τη μελέτη των ιστορικών πηγών) και τι ένα ιδιότυπο αμάλγαμα ιστορίας και μυθοπλασίας. Πολλές σκηνές του βιβλίου συνδυάζουν εμπειρίες από διαφορετικά γεγονότα. Το βιβλίο δεν είναι ασφαλώς τα απομνημονεύματά μου από εκείνη την περίοδο• κάθε άλλο. Είναι ένα μυθιστόρημα, μια ιστορία ιδωμένη και ειπωμένη από μια προσωπική σκοπιά».

Yπάρχουν ομοιότητες ανάμεσα στην ιδιοσυγκρασία του ήρωά σας, Αλκίνοου και τη δική σας;
«Ναι, υπάρχουν πολλές ομοιότητες μεταξύ του Αλκίνοου και του εαυτού μου. Καθώς έχουμε να κάνουμε με ένα μυθιστόρημα, ένα ημιαυτοβιογραφικό μυθιστόρημα μάλιστα, οι όποιες ομοιότητες συχνά δραματοποιούνται ή και υπογραμμίζονται.

»Οι ομοιότητες περιλαμβάνουν την εξέγερση ενάντια στην εξουσία και τις συμβάσεις, την άρνηση να δεχθώ το οτιδήποτε ως αληθινό χωρίς αποδείξεις ή στοιχεία, την περιφρόνηση για την κενή περιεχομένου ιδεολογία, τη δυσαρέσκεια για τον στόμφο, την αλαζονεία και τους μαραθώνιους λόγους, την τάση υπεράσπισης των αδύνατων και των ευάλωτων, μια ρομαντική φύση, τον πατριωτισμό, την αίσθηση της περιπέτειας και, πράγμα πολύ σημαντικό, το ένστικτο της επιβίωσης».

Κύριε Γρηγοριάδη έχετε μνήμες και εμπειρίες από γεγονότα που οι νεότεροι από εμάς έχουμε διαβάσει στις σελίδες της Ιστορίας. Κατοχή του ’40, απελευθέρωση, εμφύλιος… Πολλοί συγκρίνουν τα δεινά της ελληνικής κοινωνίας τότε, με τα σημερινά δύσκολα χρόνια…
«Αν και ήμουν πολύ μικρός κατά την περίοδο 1940–1944, έχω πολλές ζωντανές αναμνήσεις και βίωσα πολλά, εξαιρετικά δυσάρεστα, αλλά και μερικά ευχάριστα γεγονότα κατά τη διάρκεια του πολέμου, της Κατοχής και των Δεκεμβριανών, όλα στην Αθήνα. Θυμηθείτε τον λιμό. Υπολογίζεται ότι περίπου 150.000–300.000 Αθηναίοι πέθαναν λόγω έλλειψης τροφής ή λόγω ασθενειών που σχετίζονταν με την πείνα. Εκτελέσεις συνέβαιναν καθημερινά. Ήμασταν υπό την κατοχή ενός βάρβαρου, αδίστακτου εχθρού. Δεν φταίγαμε εμείς, οι άνθρωποι ήταν αθώοι, δεν μας άξιζε αυτός ο πόνος, δεν διαλέξαμε αυτούς που όριζαν τις μοίρες μας.

»Πώς θα μπορούσε να συγκριθεί εκείνη η περίοδος με την περασμένη δεκαετία του καινούργιου αιώνα; Δεν μπορεί. Σήμερα η πείνα δεν είναι εξαντλητική, τουλάχιστον όχι ακόμα, οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν μικρότερο εισόδημα, λιγότεροι από εμάς έχουν την δυνατότητα να ταξιδέψουν στο εξωτερικό για αναψυχή. Πολλοί αθώοι υποφέρουν σήμερα, ενώ πολλοί από τους ενόχους (διεφθαρμένους) ευημερούν. Δυστυχώς, οι περισσότεροι από εμάς διάλεξαν αυτούς που μας κυβερνούν. Και αυτοί που μας κυβερνούν ήταν κάποτε εμείς. Πώς μπορούμε να αλλάξουμε τα πράγματα; Ας διδαχθούμε από τους ξένους που κάποτε αποκαλούσαμε βαρβάρους».

Πώς αντιλαμβάνεστε την έννοια του πατριωτισμού, την οποία –μεταξύ άλλων- πραγματεύεστε μέσα στο βιβλίο και πόσο παρεξηγημένη ως έννοια μπορεί να είναι στις μέρες μας;
«Κατ’ εμέ, πατριωτισμός είναι η αγάπη ενός ανθρώπου για την πατρίδα και την ιστορία του, η υπερηφάνεια για τους προγόνους του.

»Οι Έλληνες είναι μάλλον απίθανο να προσπαθήσουν να καταλάβουν άλλες χώρες. Είναι πιθανότερο να μας επιτεθούν, να μας βλάψουν ή να μας εξευτελίσουν άλλες χώρες και πολιτικές οντότητες του εξωτερικού. Είναι επομένως εξαιρετικά σημαντικό να διατηρήσουμε τον πατριωτισμό μας σε εξαιρετικά υψηλό επίπεδο και να υπενθυμίσουμε στον κόσμο ότι δεν θα είμαστε ποτέ οι επιτιθέμενοι. Ο πατριωτισμός δεν θα πρέπει να θεωρείται βρώμικη λέξη στην Ελλάδα».

Θεωρείτε ότι –σε ευρύτερο πλαίσιο- βρισκόμαστε και σήμερα σε έναν «πόλεμο»;
«Είμαστε κατά κάποιον τρόπο «σε πόλεμο» με την Ευρωπαϊκή Ένωση, όλως παραδόξως με τους «συμμάχους» μας. Οι κυβερνήσεις μας δανείστηκαν σε υπερβολικό βαθμό από χώρες και θεσμούς, που υπήρξαν υπερβολικά «γενναιόδωροι», σχεδόν σκανδαλωδώς. Εξακολουθούμε να δανειζόμαστε για να αποπληρώσουμε τα τοκοχρεολύσια, σε μια, όπως φαίνεται, αέναη διαδικασία. Οι ξένες κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένων των παλαιών μας εχθρών, έχουν τον σχεδόν πλήρη έλεγχο της οικονομίας μας, ίσως και του μέλλοντός μας. Είμαστε πρακτικά υπό κατοχή. Όπως και κατά το παρελθόν, πληρώνουμε τα λάθη των κυβερνώντων μας. Πρέπει να τολμήσουμε, πρέπει να φανούμε γενναίοι προκειμένου να ξεφύγουμε από τον εφιάλτη στον οποίο είμαστε παγιδευμένοι».

Στον πρόλογο του βιβλίου σας αναφέρετε την ιδιοσυγκρασία της ελληνικής φυλής. Από τον καιρό του Οδυσσέα μέχρι σήμερα…
«Κατά τη μακραίωνη ιστορία μας, είχαμε τους ήρωές μας, αυτούς που υπήρξαν μεγάλοι, αυτούς που μας οδήγησαν σε ένδοξες ημέρες. Δυστυχώς, οι σημερινοί κυβερνώντες σε αυτή την κρίσιμη ώρα δεν αίρονται στο ύψος των περιστάσεων. Για να το θέσω ήπια, κοιτάζοντας την Ελλάδα από μακριά, φαίνεται πως μας κυβερνούν παλιάτσοι».

Εκτός από διακεκριμένος επιστήμονας και ακαδημαϊκός, έχετε υπηρετήσει και ως αξιωματικός στην Πολεμική Αεροπορία. Με βάση την πτυχή σας αυτή, θα ήθελα να μας σχολιάσετε το πρόσφατο αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία.
«Ήμουν αξιωματικός της Αεροπορίας στη Λάρισα και στο Τατόι λίγο μετά τα ταραγμένα εκείνα χρόνια, τη δίωξη ορισμένων αξιωματικών. Έχω ακούσει ιστορίες, αλλά ξέρω πολύ λίγα για εκείνα τα περιστατικά. Όσον αφορά στην Τουρκία, η κυβέρνηση εκεί φαίνεται να ξηλώνει τη φιλελεύθερη, μη θεοκρατική κοινωνία του Κεμάλ. Μπορεί το πρόσφατο πραξικόπημα να προσπάθησε να αντιστρέψει κάτι τέτοιο και να απέτυχε».

Κύριε Γρηγοριάδη, όπως προανέφερα, έχετε μια λαμπρή επιστημονική και ακαδημαϊκή πορεία. Η συγγραφή μυθιστορημάτων -έχοντας προηγηθεί ακόμα δυο- ποια ανάγκη σας εξυπηρετεί;
«Θα προτιμούσα να είχα συνεχίσει τη λογοτεχνική συγγραφή από το να γίνω επιστήμονας. Τώρα συνειδητοποιώ ότι η συγγραφή κατά τη δεκαετία του ’50 ήταν ο ιδανικός τρόπος να εκφραστώ ως άτομο. Ένιωθα πλήρης, ένιωθα ότι είχα βρει τον εαυτό μου. Ωστόσο, βρισκόμουν κάπως στο σκοτάδι. Δεν είχα ωριμάσει αρκετά για να επιμείνω και δεν είχα ιδέα πού θα με οδηγούσε η συγγραφή.

»Δεν ήθελα να είμαι φτωχός, να μείνω πίσω. Έτσι έγινα επιστήμονας, ελπίζοντας να βρω κάπου μια δουλειά, ίσως σε κάποιο νοσοκομείο ή σε κάποιο εργοστάσιο. Ήμουν τυχερός ως προς το ότι δεν μπόρεσα να βρω δουλειά στην Ελλάδα. Ήμουν τυχερός που με αγνόησαν. Έφυγα από την Ελλάδα και πήγα στον Καναδά. Τα υπόλοιπα είναι ιστορία, όπως λένε. Μετά τη συνταξιοδότησή μου, επέστρεψα στην πρώτη μου αγάπη. Η επιστημονική έρευνα ήταν μεγάλη χαρά για μένα. Η φαντασία ή δημιουργικότητα και η ικανότητά μου στο γράψιμο με βοήθησαν να τα πάω καλά και να νιώσω πλήρωση σε κάποιον βαθμό. Ωστόσο, μόνο όταν επέστρεψα στην πρώτη μου αγάπη και έγραψα το μυθιστόρημά μου ένιωσα ότι βρήκα εντελώς τον εαυτό μου. Είμαι τώρα παγιδευμένος εκεί μέσα και δεν έχω καμία επιθυμία να ξεφύγω».

Ένας Έλληνας για να διαπρέψει, χρειάζεται να φύγει στο εξωτερικό, όπως κι εσείς ο ίδιος «χτίσατε» την καριέρα σας στο εξωτερικό. Όσο όμως και αν «η Ελλάδα τρώει τα παιδιά της» βρίσκεται πάντα μέσα στην καρδιά τους, όσο μακριά και αν βρίσκονται… Αυτό αφήνετε να συμπεράνουμε και από τις τελευταίες φράσεις σας στο βιβλίο…
«Είναι αλήθεια. Η Ελλάδα σχεδόν με κατάπιε ζωντανό, η αξία της ζωής μου εξαφανιζόταν. Έχανα την αξιοπρέπειά μου. Ωστόσο, παρ’ όλα αυτά, παρά τις άσχημες αναμνήσεις του νεποτισμού, τις μετριότητες που όριζαν τη μοίρα μου, η Ελλάδα, και συγκεκριμένα η Αθήνα, είναι για μένα το Άλφα και το Ωμέγα της ψυχής μου. Γιατί ξέρω πως η Ελλάδα είναι μέσα μου, οι πρόγονοί μου είναι μέσα μου, στα γονίδιά μου, παντού».

Κύριε Γρηγοριάδη, θα υπάρξει και επόμενο συγγραφικό έργο από εσάς;
«Ξαναγράφω και επεκτείνω σημαντικά το ένα από τα δύο μου πρώτα μυθιστορήματα σε κάτι πιο ώριμο και, ελπίζω, πιο ενδιαφέρον».

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα:
Ο Γρηγόρης Γρηγοριάδης γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα, την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά. Ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στο 7o Γυμνάσιο Αθηνών στο Παγκράτι. Σπούδασε χημεία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, και παράλληλα συνέγραψε δύο μυθιστορήματα («Ο δειλός άνθρωπος» και «Καλύτερα μόνος»).
Μετά το πέρας των σπουδών του, υπηρέτησε ως αξιωματικός στην Πολεμική Αεροπορία. Έπειτα από μια υποτροφία για να εργαστεί ως ερευνητής στο Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ, στο Αμβούργο, μετανάστευσε στον Καναδά, όπου απέκτησε διδακτορικό στη βιοχημεία από το Πανεπιστήμιο ΜακΓκιλ, στο Μόντρεαλ. Εκεί γνώρισε και παντρεύτηκε τη σύζυγό του, Σου Μπάιρον-Μπράουν.
Έπειτα από μεταδιδακτορικές σπουδές στο Ιατρικό Κολέγιο Άλμπερτ Αϊνστάιν, στη Νέα Υόρκη, εργάστηκε στο Λονδίνο ως ερευνητής στο Συμβούλιο Ιατρικής Έρευνας και αργότερα ως καθηγητής στο Πανεπιστημιακό Κολέγιο του Λονδίνου (UCL), όπου επικεντρώθηκε πάνω στη βελτιστοποίηση της δράσης των φαρμάκων και των εμβολίων στο σώμα.
Έχει δημοσιεύσει περίπου 400 ερευνητικές εργασίες και άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά και εξέδωσε 27 τόμους πάνω στη μεταφορά και στοχευμένη δράση φαρμάκων. Η έρευνά του αποτέλεσε τη βάση ενός καινοτόμου τρόπου χρήσης των φαρμάκων, οδηγώντας σε δεκάδες βραβεία κι έπαθλα κι ένα DSc από το UCL. Το 2016 τιμήθηκε μαζί με άλλους δύο Έλληνες του εξωτερικού στο Διεθνές Συνέδριο Φαρμακολογίας στο Ζάππειο για τη συνολική του προσφορά στη Φαρμακολογία. Ήταν, επίσης, ο θεμελιωτής δύο σειρών διασκέψεων του ΝΑΤΟ στο ακρωτήριο του Σουνίου και μια σειράς που ακόμα συνεχίζεται στο Λονδίνο.
Το 1997 ίδρυσε την εταιρεία βιοτεχνολογίας XeneticBiosciences, που τώρα λειτουργεί στη Βοστώνη, στις Η.Π.Α. Αποσύρθηκε από το UCL το 2002, παραμένοντας στο διοικητικό συμβούλιο της ανωτέρω εταιρείας, επιστρέφοντας παράλληλα στην παλιά του αγάπη, τη λογοτεχνική συγγραφή.

Και τα τζιτζίκια ακόμα τραγουδάνε
Αθήνα, δεκαετία του 1930. Ο μικρός Αλκίνοος μεγαλώνει υπό τη δικτατορία του Μεταξά. Το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η ιταμή επίθεση των Ιταλών εναντίον της Ελλάδας και ακολούθως η εισβολή των Γερμανών ανατρέπουν βίαια τον κόσμο του μικρού αγοριού. Η ονειρεμένη ζωή του γίνεται εφιάλτης: Κατοχή, λιμός, εκτελέσεις.
Ερωτευμένος με ένα κορίτσι από τη Γερμανία, ο Αλκίνοος, παράλληλα με τον αδυσώπητο αγώνα της επιβίωσης, έρχεται αντιμέτωπος με μείζονα ηθικά διλήμματα που θέτουν υπό αίρεση τις έννοιες του πατριωτισμού, του καθήκοντος και της αγάπης.
Παράτολμα εγχειρήματα κάτω από τη μύτη της Γκεστάπο, ηρωισμός, πανουργία και σοφία συνθέτουν ένα σύγχρονο δράμα που, από σελίδα σε σελίδα, προχωρά με ολοένα και μεγαλύτερη ένταση μέχρι την τελική τραγωδία.
Ένα συγκινητικό μυθιστόρημα ενηλικίωσης που εκτείνεται από τη δεκαετία του 1930 μέχρι τις μέρες μας, αγκαλιάζοντας πάνω από μισό αιώνα ελληνικής ιστορίας. Με λυρική πρόζα και δυνατή αφήγηση, ο συγγραφέας ζωντανεύει μια ολόκληρη κοινωνία μπλεγμένη στη δίνη της Ιστορίας και πλάθει έναν ήρωα που ανδρώνεται οδυνηρά μέσα από τη διττή δοκιμασία του Έρωτα και του Πολέμου.

entertainment.in.gr