Η ωμή πραγματικότητα

Ο εκκωφαντικός θόρυβος των τουρκικών μαχητικών που πέταξαν στον ουρανό της Σμύρνης την ώρα που ο Νίκος Κοτζιάς ξεκινούσε να εκφωνεί τον χαιρετισμό του κατά την τελετή εγκαινίων του ανακαινισμένου γενικού προξενείου της Ελλάδος στην ιστορική τουρκική πόλη θα μπορούσε να συμβολίζει αυτό από το οποίο ταλανίζονται οι δύο χώρες τις τελευταίες δεκαετίες. Η μία δεν μπορεί, ή δεν θέλει, να ακούσει την άλλη. Η φόρτιση των διμερών σχέσεων παραμένει υψηλή και τα… παράσιτα στις γραμμές επικοινωνίας είναι πολλές φορές ενοχλητικά.

Ο έλληνας υπουργός Εξωτερικών υπήρξε ευγενικός στις δηλώσεις του, προσπαθώντας να δώσει έμφαση στην επιθυμία της Αθήνας για μια «επανεκκίνηση» των διμερών σχέσεων, οι οποίες, λόγω των υποθέσεων των 8 τούρκων αξιωματικών στην Ελλάδα και των μέχρι πρόσφατα κρατούμενων στην Αδριανούπολη δύο ελλήνων στρατιωτικών διήλθαν περίοδο σοβαρών αναταράξεων.
Μερικά 24ωρα νωρίτερα βέβαια ο τούρκος ομόλογός του Μεβλούτ Τσαβούσογλου είχε προβεί, στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ», στην παραδοχή ότι «οι σχέσεις των δύο χωρών δεν βρίσκονται στο καλύτερο σημείο τους. Εχουμε μακροχρόνια προβλήματα. Και δυστυχώς έχουν προστεθεί και νέα». Δύσκολα θα μπορούσε να πει κανείς ότι αυτή η δήλωση βοηθά για… επανεκκίνηση.

Τα θέματα του Αιγαίου, αλλά και το Κυπριακό, είναι θέματα που λόγω της τεχνικής τους φύσης ενίοτε δεν εξάπτουν τα πάθη. Οι υποθέσεις των τούρκων και των ελλήνων αξιωματικών όμως, αν και καταφανώς διαφορετικές, παρά τις διάφορες απόπειρες διασύνδεσής τους, επιβάρυναν πολύ την ατμόσφαιρα στις διμερείς σχέσεις. Θα χρειαστεί σοβαρή προσπάθεια ώστε αυτή να θερμανθεί.

Η ωμή πραγματικότητα όμως, την οποία δεν μπορεί εύκολα να αγνοήσει ο ψύχραιμος παρατηρητής, είναι ότι η Ελλάδα δεν πρέπει να εύχεται μια κατάρρευση της Τουρκίας – ακόμη και αν η χώρα αυτή αποτελεί τον ιστορικό της εχθρό. Οι σχέσεις είναι σήμερα δύσκολες και έτσι θα παραμείνουν, δεν υπάρχει αμφιβολία για αυτό. Ωστόσο, μια άτακτη κατάρρευση της τουρκικής οικονομίας και η πλήρης αποσύνδεση της Αγκυρας από τη Δύση δεν συνιστούν εξέλιξη ευνοϊκή για τα εθνικά συμφέροντα. Οι ψύχραιμοι παρατηρητές το αναγνωρίζουν αυτό, οι αιθεροβάμονες ονειρεύονται άπιαστα μεγαλεία.

Η Αθήνα θα πρέπει να αρχίσει να προετοιμάζεται για μια νέα σχέση με την Τουρκία. Το «μοντέλο Ελσίνκι» έχει εκπνεύσει και η ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας δεν υφίσταται πλέον. Η έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην προετοιμασία για μια άλλη φόρμουλα, η οποία ίσως να συνδεθεί με τη διαφαινόμενη προώθηση της αναβάθμισης της τελωνειακής ένωσης ΕΕ – Τουρκίας αντί των σημερινών ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Στο πλαίσιο αυτό, η Αθήνα θα μπορούσε να θέσει τους δικούς της όρους, στους οποίους να περιλαμβάνεται και μια διευθέτηση των ελληνοτουρκικών διαφορών.