Τρανς άτομα στην δημόσια σφαίρα: Μια ιστορία με δύο όψεις

Η τρανς κοινότητα υπήρξε πεταμένη στην αφάνεια: Η κοινωνική αναγνώριση, η νομική υπόσταση, τα δικαιώματα, ο σεβασμός ήρθαν μετά από πολλούς αγώνες, πολλή κακοποίηση, τρομερές διακρίσεις. Και φυσικά όχι σε ικανοποιητικό βαθμό, κάθε άλλο μάλιστα: Τα τρανς άτομα εξακολουθούν να κακοποιούνται, να ζουν στα όρια της φτώχειας και να υπάρχουν στο κοινωνικό περιθώριο. Αν λοιπόν αλλάζει κάτι, πώς μπορούμε να εντοπίσουμε την αλλαγή;

Στην πραγματικότητα, η μετατόπιση είναι αμελητέα. Δεν αφορά μία συνολική κοινωνική μεταστροφή, δε μιλάμε για αποδοχή της τρανς κοινότητας. Για την ακρίβεια, τα περιστατικά βίας δε μειώνονται. Πριν μόλις ενάμιση χρόνο δολοφονήθηκε με αγριότητα μία τρανς γυναίκα στην Βραζιλία, τον Φεβρουάριο του 2017. Την Dandara dos Santos δολοφόνησαν 5 άνδρες, οι οποίοι μαγνητοσκόπησαν την βιαιότητα.

Οι τρανς άνθρωποι μπροστά από τις κουρτίνες

Η πρώτη φορά που η τρανς κοινότητα παρουσιάστηκε δημόσια, σε μαζικό ακροατήριο, με αξιοπρέπεια και με σεβασμό, είναι πιθανότατα μέσα από τις ταινίες του Πέδρο Αλμοδόβαρ. Έκτοτε κύλησε ελάχιστο νερό στο αυλάκι: Από την Ντάνα Ιντερνάσιοναλ μέχρι την Κοντσίτα και από την Κέητλυν Τζένερ μέχρι την Τσέλσι Μάνινγκ, τα τρανς άτομα απολαμβάνουν μία ίσως ευνοϊκότερη μεταχείριση από το lifestyle, αλλά όχι από την πραγματική κοινωνία, την γεμάτη στερεότυπα και ταμπού.

Βεβαίως, το παράδειγμα της Τσέλσι Μάνινγκ έχει μία σπουδαία ιδιαιτερότητα. Το όνομά της συνδέθηκε με τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις αμερικανικές φυλακές και ξεκίνησε μία τεράστια συζήτηση γύρω από το δικαίωμα των τρανς ατόμων -επί της ουσίας- στην κοινωνική ζωή ως ισότιμα μέλη της κοινωνίας.

Η Τσέλσι Μάνινγκ, όσο ζούσε ως Μπράντλεϊ Μάνινγκ, υπηρετούσε στον αμερικανικό στρατό. Ακόμα και όταν ο γιατρός της της συνέστησε ορμονοθεραπεία το 2013 και στη συνέχεια επαναπροσδιορισμό του φύλου της, ο αμερικανικό στρατός είχε άλλη άποψη: Έπρεπε να συνεχίσει να ζει ως άντρας. Δεν έλαβε ποτέ την απαραίτητη θεραπεία και έτσι μήνυσε την κυβέρνηση τωνς ΗΠΑ, έκανε απεργία πείνας και απόπειρα αυτοκτονίας δύο φορές. Το αποτέλεσμα ήταν να τοποθετηθεί στην απομόνωση λόγω… παραβάσεων που διέπραξε κατά την απόπειρα αυτοκτονίας της.

Τώρα έρχεται μία ακόμη είδηση, επίσης από τον χώρο του θεάματος. Πρόκειται για την 27χρονη Άντζελα Πόνσε από τη Σεβίλλη, που γράφει ήδη ιστορία. Είναι η πρώτη τρανς υποψήφια στον διαγωνισμό Miss Universe και θα εκπροσωπήσει την Ισπανία. Η ίδια εκτιμά πως αυτό, πέρα από προσωπική της υπόθεση, είναι μία νίκη που αφορά ολόκληρη την LGBT κοινότητα. Και είναι πράγματι έτσι, αλλά εξακολουθεί να πρόκειται για μεμονωμένο περιστατικό.

Αν θεωρήσουμε πως κάτι αλλάζει, τότε σίγουρα πρέπει να στρέψουμε το βλέμμα μας προ τον χώρο του lifestyle για να εντοπίσουμε την αλλαγή. Προς το παρόν ο μοναδικός χώρος στον οποίο τα τρανς άτομα χαίρουν μίας -έστω- περιπτωσιολογικής αποδοχής, φαίνεται ότι είναι εκείνος του θεάματος. Βέβαια, σε κάθε περίπτωση αυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι μια κατάσταση που πρόκειται να γενικεύσει την κοινωνική αποδοχή. Κυρίως επειδή σε κοινωνικό επίπεδο, τα πτώματα των τρανς ατόμων δεν παύουν να αυξάνονται.

Οι τρανς άνθρωποι πίσω από τις κουρτίνες

Φέτος ψηφίστηκε η νομική αναγνώριση της ταυτότητας του φύλου, δηλαδή του προσδιορισμού του φύλου με μέτρο την προσωπική επιλογή του ατόμου κια όχι την βιολογική του κατασκευή. Αυτή η νίκη της τρανς κοινότητας αποτελεί ιστορικό σταθμό. Όμως, πίσω από τις πολύ σημαντικές νίκες, πίσω και από τις κουρτίνες του θεάματος τα τρανς άτομα εξακολουθούν να παιρνούν μία δύσκολη ζωή.

Αν μιλήσουμε μόνο για την προοδευτική Δύση, θα εντοπίσουμε -εκτός από αντιφάσεις στο εσωτερικό της- μια συνθήκη περιθωριοποίησης. Από τις δομές Υγείας, που δε συμπεριλαμβάνουν την θεραπεία των τρανς ατόμων, μέχρι τον όλο κρατικό μηχανισμό, που δεν παρέχει νομική ενημέρωση, ψυχολογική υποστήριξη και κάλυψη στα τρανς άτομα, μέχρι και την ίδια την ζωή που -όπως έχει γλαφυρά αναφέρει και ο Σταύρος Τσιώλης- «στήνει παγίδες».

Τα τρανς άτομα είναι περισσότερο άνεργα, πιο φτωχά, πιο συχνά θύματα κακοποίησης. Συχνά εξωθούνται στην πορνεία για να επιβιώσουν, πέφτουν θύματα ξυλοδαρμού, εξευτελισμού, βιασμού.

Η περιθωριοποίηση, όσο λυρική κι αν μπορεί να φανεί μέσα από το καλλιτεχνικό πρίσμα, δεν παύει να είναι το αγκάθι του κοινωνικού ιστού. Πίσω από τις κλειστές κουρτίνες, τα τρανς άτομα εξοντώνονται. Ευτυχώς, τουλάχιστον, έχει ξεκινήσει να αλλάζει -πολύ αργά, πολύ βασανιστικά- κάτι μπροστά από αυτές.