Τρίτη 19 Μαρτίου 2024
weather-icon 21o
Ερντογανισμός ως διεκδίκηση κυριαρχίας

Ερντογανισμός ως διεκδίκηση κυριαρχίας

Εάν ο Ερντογάν δεν επικρατήσει από τον πρώτο γύρο, τα πράγματα δυσκολεύουν για τις πολιτικές του επιδιώξεις, αφού η στρατηγική του στον δεύτερο γύρο θα βρεθεί αναγκαστικά απέναντι από την ενωμένη αντιπολίτευση

Ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, προχώρησε σε έναν πολιτικό αιφνιδιασμό με την προκήρυξη πρόωρων προεδρικών και βουλευτικών εκλογών, επιδιώκοντας την θεσμική εδραίωση και πολιτική ενδυνάμωση της κυριαρχίας του. Η οικονομική κρίση που εμφιλοχωρεί με τον κίνδυνο να επηρεάσει την ευρύτερη πορεία της Τουρκίας σε μια κρίσιμη στιγμή και ταυτόχρονα ο πολιτικός καιροσκοπισμός του προέδρου Ερντογάν να θελήσει να κεφαλαιοποιήσει τις επιδρομικές νικηφόρες επιχειρήσεις του στην Συρία και στο Ιράκ, τον οδήγησαν προδήλως στην πιο πάνω πολιτική επιλογή.

Πρόκειται για έναν αιφνιδιασμό, που δεν είχε τα προσδοκώμενα από τον ίδιο αποτελέσματα, αφού οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας, συμπεριλαμβανομένης της κεμαλικής αντιπολίτευσης, αλλά και της επικεφαλής του «Καλού Κόμματος», Μεράλ Ακσενέρ, της επονομαζόμενης και ως «λύκαινας» του πολιτικού συστήματος, αντέδρασαν, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις, τους όρους και τις συνθήκες για μια ισχυρή αντιπαράθεση στην επικείμενη εκλογική διαδικασία.

Το πολιτικό σκηνικό

Το παζλ της πολιτικής δομής του κομματικού συστήματος στην Άγκυρα διακρίνεται πλέον κυρίως μεταξύ της δύναμης που εκπροσωπεί ο Ερντογάν με τον Ντεβλέτ Μπαχτσελί, της Μεράλ Ακσενέρ, που εκφράζει έναν επιθετικό εθνικισμό υπερβαίνοντα ακόμη και αυτόν του Ερντογάν, τους κεμαλιστές, που εκπροσωπούνται από τον καθηγητή Μουχαρέμ Ιντζέ και τους Κούρδους υπό τον Σελαχατίν Ντερμιτάς που βρίσκεται  στην φυλακή.

Εάν ο Ερντογάν δεν επικρατήσει από τον πρώτο γύρο, τα πράγματα δυσκολεύουν για τις πολιτικές του επιδιώξεις, αφού η στρατηγική του στον δεύτερο γύρο θα βρεθεί αναγκαστικά απέναντι από την ενωμένη αντιπολίτευση. Επομένως, θα θελήσει με κάθε τρόπο μια διαδικασία εκλογικής νίκης από τον πρώτο γύρο, χρησιμοποιώντας προς τούτο παν θεμιτό και αθέμιτο μέσο, έτσι ώστε να αποφύγει το ενδεχόμενο περιπετειώδους για τον ίδιο εξέλιξης στους επόμενους βηματισμούς της πολιτικής. Αυτό θα σήμαινε πως ενδεχόμενη ήττα του θα οδηγούσε σε συνολική αποκαθήλωση του συστήματος εξουσίας ως εδραιωμένης διακυβέρνησης στην χώρα, με όλες τις επιπτώσεις που επέρχονται στην Τουρκία όταν συνήθως ηττάται ένας εν ενεργεία πρόεδρος. Όλο αυτό είναι ένα σκεπτικό του πολιτικού ρίσκου που παίρνει ο Ερντογάν προκηρύσσοντας τις πρόωρες εκλογές, το οποίο ενδεχομένως να μην είχε λάβει εξαρχής σε όλες τις κρίσιμες αποχρώσεις υπόψη.

Νέες εκλογές

Ακόμη και στην περίπτωση που δεν είναι ολοκληρωτική η νίκη του και χάσει την πλειοψηφία στην Βουλή, δεδομένης της βούλησής του για απόλυτη κυριαρχία στο πολιτικό σύστημα, είναι πολύ πιθανό το ενδεχόμενο επαναπροκήρυξης εκλογών, όπερ και προανήγγειλε ως πιθανή εν προκειμένω επιλογή ο Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Ένας δεύτερος γύρος θα εμπεριείχε πολλαπλά πολιτικά ρίσκα, στον βαθμό που θα πρέπει να θεωρείται αναμενόμενο οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης και δη ο κεμαλιστής Ιντζέ, να ενισχυθεί από λοιπά πολιτικά σχήματα, κυρίως αυτού των Κούρδων, έτσι ώστε να καταστήσουν ικανή την αμφισβήτηση της εκλογικής επικράτησης του Ερντογάν.

Σημειώνουμε, επίσης, πως η συμμαχική δύναμη των Γκρίζων Λύκων υπό τον Μπαχτσελί, που στηρίζουν πολιτικά τον Ερντογάν, στην διαδικασία που αναμένεται δεν είναι καθόλου βεβαία η διατήρηση της συσπειρωτικής ικανότητας του χώρου να κρατήσει τις δυνάμεις του ενωμένες, αφού ήδη διαπιστώνονται διαρροές προς την Ακσενέρ λόγω του καινούργιου και πολιτικά ελκυστικού εθνικιστικού λόγου που εκπέμπει.

Επομένως, η εκλογική διαδικασία είναι μία πολυδιάσταση εξέλιξη, η οποία κρύβει και παγίδες και κινδύνους για τους πρωταγωνιστές, ενώ παρά τις ισχυρές παρεμβάσεις του Τούρκου ηγέτη προς την κατεύθυνση της μεθόδευσης των εκλογικών αποτελεσμάτων, τα πράγματα δεν δείχνουν απολύτως διασφαλισμένα για την προσδοκώμενη από τον ίδιο πορεία της πολιτικής διαδικασίας.

Δεν είναι κράτος δικαίου

Το ζήτημα που τίθεται άπτεται ενός ερμηνευτικού σχήματος που παραπέμπει στο εάν είναι εφικτό, δηλαδή πραγματοποιήσιμο το προσδοκώμενο εκλογικό αποτέλεσμα στην γείτονα να προετοιμάζει την χώρα προς τα κρατούντα στην Ευρώπη και την Δύση περιεχόμενα πολιτικής ως διαδικασίας που να στηρίζεται στο κράτος δικαίου. Η απάντηση είναι πρόδηλη και αναντίρρητη. Η Τουρκία δεν είναι ούτε κράτος δικαίου, ούτε φυσικά χώρα που εφαρμόζει καθολικά, ενιαία και αδιαίρετα την δημοκρατική αρχή. Έχει εξάλλου αποφασίσει να ακολουθήσει την δική της πορεία ενός ηγεμονικού αυταρχισμού στην περιοχή της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.

Αυτό σημαίνει πως η στρατηγική του Ερντογάν, που δείχνει να είναι και εκ των πραγμάτων πολιτική που θα ακολουθήσουν εκών άκων και οι υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις της χώρας, είναι αυτή του σχεδιασμού ανάδειξης της Τουρκίας σε περιφερειακή ηγεμονική δύναμη, που να διαδραματίζει διεθνή πρωταγωνιστικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή.

Αυταρχική δομή διακυβέρνησης

Συνεπώς, αυτό που ονομάζεται «ερντογανισμός» για το τουρκικό πολιτικό σύστημα απηχεί πολύ περισσότερο μια πραγματικότητα οιονεί αυταρχικής δομής διακυβέρνησης, η οποία αποτυπώνει αυτό που ορισμένοι πολιτικοί φιλόσοφοι και κοινωνικοί αναλυτές της Δύσης αποκαλούν ως δομική αδυναμία ενός πολιτικού συστήματος να μετεξελιχθεί σε μια δημοκρατική οργάνωση, χωρίς να κινδυνεύσει με διάλυση. Εξ’ ου και ο αυταρχισμός, δηλαδή η επιβολή εξουσίας άνωθεν, εκδηλώνεται ως conditio sine qua non επιβίωσης του πολιτικού συστήματος.

Αυτή η πρώτη διαπίστωση, η οποία βεβαίως εξηγήθηκε από την ιστορία του τουρκικού κράτους, το οποίο οσάκις επεχείρησε την εφαρμογή ενός δυτικού κοινοβουλευτισμού, οδηγήθηκε στα πρόθυρα της διάλυσης, όπως την δεκαετία του 1960, εξηγεί και την σημερινή αντιπαλότητα στην Τουρκία μεταξύ δυνάμεων, που διεκδικούν την εξουσία με όρους και πολιτική στόχευση αυταρχικής διακυβέρνησης.

Πρόκειται για μια πραγματικότητα, την οποία πρέπει να έχει κατά νου και η Αθήνα και ο δυτικός παράγων, ο οποίος τελευταίως διαμαρτύρεται μεν για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δεν πράττει όμως τίποτε που να είναι σε θέση να προκαλέσει κόστος στην Τουρκία εξαιτίας αυτού. Εκείνο που υφίσταται όμως ως μία επίσης ανάγλυφη πραγματικότητα είναι η κουρδική υπόθεση, η οποία αποτελεί μία οιονεί, σταθερή και δυναμική ενίοτε διεκδίκηση ενός λαού για απόκτηση αυτονομίας, δηλαδή υλοποίησης του διεθνώς αναγνωρισμένου δικαιώματός του για αυτοδιάθεση.

Εθνικιστική ιδεολογία

Επομένως, η εκλογική διαδικασία, η οποία εμφανίζεται ως ανωτέρω εν μέσω αιφνιδιασμού, δεν πρόκειται να αλλάξει πολλά στο τουρκικό πολιτικό σύστημα ως προς την ικανότητα των προσώπων να επηρεάσουν ριζικά και διαφοροποιημένα τις εξελίξεις, γιατί οι αντίπαλες δυνάμεις διατρέχονται από την ίδια επιθετικά εθνικιστική ιδεολογία σε σχέση με την πολιτική της Άγκυρας στην περιοχή του στρατηγικού της ενδιαφέροντος. Διαφοροποιούνται ίσως ως προς τον τρόπο διατύπωσης των στρατηγικών τους επιδιώξεων.

Το πρόβλημα για την Αθήνα και την Κύπρο συνίσταται στο γεγονός ότι η Τουρκία είναι μία δομικά επεκτατική δύναμη, που σημαίνει πως η στρατηγική της είναι διακηρυγμένα αποφασισμένη να μετατραπεί σε πολιτική επιβολή. Αυτό σημαίνει πως εάν γνωρίζουμε τι θέλει και τι επιδιώκει η Άγκυρα διεκδικώντας, πρέπει να προετοιμάσουμε την άμυνα και την αποτρεπτική ισχύ των δύο κρατών του ελληνισμού, έτσι ώστε να αποφευχθεί η δορυφοροποίηση, δηλαδή η προτεκτοροποίηση Αθήνας και Λευκωσίας. Τα πράγματα δεν είναι ούτε εύκολα, ούτε απλά σε λύσεις. Είναι όμως ορατοί οι κίνδυνοι και οι σχεδιασμοί της άλλης πλευράς.

O Χριστόδουλος Κ. Γιαλλουρίδης είναι Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής, Διευθυντής Κέντρου Ανατολικών Σπουδών Για τον Πολιτισμό και την Επικοινωνία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

Sports in

Η Φενέρμπαχτσε σκέφτεται να αποχωρήσει από το πρωτάθλημα Τουρκίας

Η Φενέρμπαχτσε συγκάλεσε έκτακτο διοικητικό συμβούλιο και εξετάζει το ενδεχόμενο αποχώρησης από το πρωτάθλημα, μετά τα επεισόδια στην Τραπεζούντα.

Ακολουθήστε το in.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

in.gr | Ταυτότητα

Διαχειριστής - Διευθυντής: Λευτέρης Θ. Χαραλαμπόπουλος

Διευθύντρια Σύνταξης: Αργυρώ Τσατσούλη

Ιδιοκτησία - Δικαιούχος domain name: ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ ΜΜΕ Α.Ε.

Νόμιμος Εκπρόσωπος: Ιωάννης Βρέντζος

Έδρα - Γραφεία: Λεωφόρος Συγγρού αρ 340, Καλλιθέα, ΤΚ 17673

ΑΦΜ: 800745939, ΔΟΥ: ΦΑΕ ΠΕΙΡΑΙΑ

Ηλεκτρονική διεύθυνση Επικοινωνίας: in@alteregomedia.org, Τηλ. Επικοινωνίας: 2107547007

Τρίτη 19 Μαρτίου 2024