Μάνος Χατζιδάκις: 24 χρόνια από το ταξίδι στην Οδό Ονείρων

Αν ο Μάνος Χατζιδάκις γινόταν πρωθυπουργός θα έκλεινε οριστικά τρία πράγματα. Τα Κατηχητικά Σχολεία, τα εβδομαδιαία λαϊκά περιοδικά και τα σφαιριστήρια. «Μέχρι σήμερα δεν κατάλαβα τη χρησιμότητά τους και την ανάγκη στο να υπάρχουν» είχε δηλώσει ο ίδιος απαντώντας σε σχετική ερώτηση.

Σήμερα 24 χρόνια από τον θάνατό του τα λόγια του κορυφαίου μας συνθέτη εξακολουθούν να αποτελούν τομή. Γιατί αυτό ήταν ο Μάνος Χατζιδάκις, ένας μοναχικός περιπατητής του κόσμου. Ένας καλλιτέχνης που δεν τον ένοιαζε η εξουσία, τα αξιώματα η αναγνώριση, ούτε καν το Όσκαρ που κέρδισε.

Ακόμα και αν θεωρηθούν υπερβολικές οι τοποθετήσεις του για τα «Παιδιά του Πειραιά», το έργο που του χάρισε το χρυσό αγαλματίδιο, όπως και η απόσταση που πήρε από το ρεμπέτικο, χρόνια αργότερα μετά την περίφημη διάλεξη του το 1948 για το μουσικό είδος που εκείνη τη εποχή περιφρονούσαν οι ελίτ του πνεύματος, οι απόψεις του Χατζιδάκι είναι ακόμα και σήμερα αιχμηρές.

Ο ίδιος δεν κρύφτηκε ποτέ, δεν προσπάθησε να αρέσει σε όλους, δεν προσπάθησε να ωραιοποιήσει τίποτα. Γιατί και ο κόσμος τον λάτρεψε, ακόμα και ο κόσμος που δεν μπορούσε να κατανοήσει το σύνολο του έργου του.

Από το 1945 και το παταράκι του Λουμίδη όπου συναντούσε την ελίτ της Αθήνας δεν έπαψε ποτέ να κάνει φίλους στενούς και αδερφικούς. Ένας τέτοιος ήταν ο Νίκος Γκάτσος αλλά και ο Κάρολος Κουν. Μέσα από τις καλλιτεχνικές τους συναντήσεις έκαναν όνειρα για  μια Ελλάδα που ήταν κατεστραμμένη από τον πόλεμο, κοιτώντας με ελπίδα το μέλλον.

Τότε ήταν η περίοδος που ο Μάνος ξεκίνησε να γράφει μουσικές για το θέατρο και έκανε την πρώτη κινηματογραφική εργασία του με το έργο «Αδούλωτοι Σκλάβοι» σε σκηνοθεσία του Βίων Παπαμιχάλη.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 άρχισε να συνεργάζεται με το Εθνικό Θέατρο (Αγία Ιωάννα, Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας, κ.α.) και το Θέατρο Τέχνης (Ματωμένος Γάμος, Όλα τα παιδιά του Θεού έχουν φτερά κ.α.). Στη συνεχεία, συνεργάζεται  με το Ελληνικό Χορόδραμα  της  Ραλλούς Μάνου όπου ήταν για σειρά  ετών  ένας από τους βασικούς συνεργάτες. Παράλληλα  γραφεί μουσική για πολλές ελληνικές ταινίες όπως «Ο δράκος» που  κατά πολλούς θεωρείται η κορυφαία  ταινία  του ελληνικού κινηματογράφου.

Η υπέροχη μουσική επένδυση της ταινίας από τον Χατζιδάκι εναρμονίζεται πλήρως με τον ρεαλισμό των εικόνων με αποκορύφωμα την εκπληκτική σκηνή του ζεϊμπέκικου χορού, που θυμίζει  παράσταση  αρχαίας Ελληνικής τραγωδίας.

Το 1960 πήρε το Όσκαρ για τη μουσική στην ταινία «Ποτέ την Κυριακή» και το 1962 έγραψε την μουσική για την Οδό Ονείρων με το τραγούδι «Ηθοποιός» του Δημήτρη Χορν να γίνεται κλασικό.

Το 1967 θα ταξιδέψει στο Μπρόντγουει της Νέας Υόρκης για το ανέβασμα του μιούζικαλ «Ίλια Ντάρλινγκ». Εκείνη την περίοδο τον βρήκε η δικτατορία και όπως είχε δηλώσει, είχε προβλήματα με την εφορία και δεν ήθελε να γυρίσει στην Ελλάδα. Λίγα πράγματα γνωρίζουμε για την περίοδο της Αμερικής και όπως ανέφερε ο ίδιος, η διαμονή του εκεί τον σπούδασε. Ένα άγνωστο γεγονός είναι η  εισαγωγή  που  έγραψε στο τραγούδι «Prelude» (Προανάκρουσμα), μαζί με τους «Millenium» που ήταν μια ροκ μουσική ομάδα στην Καλιφόρνια. Σε αυτό το κομμάτι, ο ίδιος ο Χατζιδάκις παίζει τσέμπαλο.

Στην Ελλάδα θα επιστρέψει το 1972, όπου ηχογραφεί  τον «Μεγάλο  ερωτικό» και ανεβάζει  την παράσταση,  «Ο οδοιπόρος,  το μεθυσμένο  κορίτσι και ο Αλκιβιάδης». Το 1975 αναλαμβάνει αναπληρωτής γενικός διευθυντής στην Λυρική Σκηνή και δημιουργεί το Τρίτο Πρόγραμμα, ενώ το 1989 ιδρύει την Ορχήστρα των Χρωμάτων.

Ένας καλλιτέχνης που είχε όραμα όχι μόνο για την μουσική αλλά και το ραδιόφωνο. Ένας μουσικός που δεν διστάζει να φωνάξει στο στούντιο τον Ζαμπέτα αλλά και να γράψει την ιστορική Λιλιπούπολη.

Δεκάδες τραγούδια, μουσικά έργα αλλά και κείμενα είναι η τεράστια συνεισφορά που άφησε πίσω του ο Μάνος Χατζιδάκις όταν έφυγε από τη ζωή στις 15 Ιουνίου 1994. Μαζί με το Τρίτο Πρόγραμμα και την Ορχήστρα των χρωμάτων η ελληνική μουσική θα ήταν πολύ διαφορετική χωρίς τις μελωδίες και τον λυρισμό του.

Χωρίς την «Εποχή της Μελισσάνθης», το «Χάρτινο Φεγγαράκι», το «Πάμε μια βόλτα στο φεγγάρι», την «Μπαλάντα των αισθήσεων», το «Πες μου μια λέξη», το «Άσπρο περιστέρι», αλλά και το «Χρυσαλιφούρφουρο». Και φυσικά χωρίς αυτό το ξεχωριστό: «Καληνύχτα Κεμάλ, αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ»