Μεσοπρόθεσμο: Όλα τα ‘χει ο μπαχτσές, από βαριά μέτρα μέχρι προσλήψεις

Υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα, που επιτρέπουν φοροελαφρύνσεις και κοινωνικές παροχές, τα οποία όμως σε μεγάλο βαθμό θα προέλθουν από την εφαρμογή των ήδη ψηφισμένων νέων περικοπών στις συντάξεις και τη μείωση του αφορολογήτου, διαβάζει ο αναγνώστης του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής (ΜΠΔΣ) 2019- 2022 που κατατέθηκε στη Βουλή μαζί με το πολυνομοσχέδιο.

Το σκοτζέζικο ντους συνεχίζεται με προβλέψεις για πρόσθετα μέτρα από τη μια, και από την άλλη αντίμετρα και προσλήψεις.

Μια εξήγηση για αυτή την ανομοιογένεια του μείγματος, ίσως αποτελεί η επισήμανση της κυβέρνησης ότι «βασική επιδίωξη του ΜΠΔΣ είναι η διαμόρφωση πολιτικών που θα συνδυάζουν, με συνέπεια και συνέχεια, την αναγκαία δημοσιονομική ισορροπία με την κοινωνικά δίκαιη κατανομή των βαρών της οικονομικής προσαρμογής σήμερα, αλλά και την ορθολογική απόδοση του μερίσματος της οικονομικής ανάκαμψης τα επόμενα χρόνια».

Το μεσοπρόθεσμο προβλέπει επίσης ικανοποιητικούς ρυθμούς ανάπτυξης, που φθάνει του χρόνου το 2,4% του ΑΕΠ, και μάλιστα με σημαντική ενίσχυση των επενδύσεων, που είναι και το μέγα ζητούμενο.

Στο τομέα των εσόδων από αποκρατικοποιήσεις οι προβλέψεις είναι μάλλον μικρές, ιδίως μετά το 2019.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει δε η παράγραφος που αναφέρει ότι «με διάταξη του πολυνομοσχεδίου ορίζεται πως το υπερταμείο αμετάκλητα και άνευ όρων εγγυάται στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) την έγκαιρη εκπλήρωση από το δικαιούχο κράτος- μέλος των υποχρεώσεων του δικαιούχου κράτους μέλους βάσει της σύμβασης, και υπόσχεται στον ESM ότι κάθε φορά που το δικαιούχο κράτος- μέλος δεν καταβάλλει ποσό οφειλόμενο βάσει ή σε σχέση με τη σύμβαση, το υπερταμείο μετά από αίτημα θα φέρει την ευθύνη καταβολής αυτού του ποσού σαν να ήταν ο κύριος οφειλέτης, εφόσον τα συνολικά καταβλητέα ποσά βάσει αυτής της εγγύησης δεν θα υπερβαίνουν συνολικά τα 25 εκατ. ευρώ».

Σημείο που χρήζει προσοχής είναι επίσης η διάταξη που ορίζει ότι τα ταμειακά διαθέσιμα όλων των φορέων γενικής κυβέρνησης συγκεντρώνονται σε έναν Ενιαίο Λογαριασμό Θησαυροφυλακίου, ο οποίος τηρείται στην Τράπεζα της Ελλάδος. Προβλέποντας μάλιστα αυστηρές κυρώσεις για όποιον φορέα δεν συμμορφωθεί.

Περικοπή συντάξεων το 2019, αφορολογήτου το 2020

Στο Μεσοπρόθεσμο περιλαμβάνονται τα ήδη ψηφισμένα μέτρα για συντάξεις και αφορολόγητο. Η αναπροσαρμογή των συντάξεων το 2019 θα αποφέρει βγάζοντας από τις τσέπες των συνταξιούχων που θα την υποστούν 1,434 δισ. ευρώ από την αναπροσαρμογή στις κύριες συντάξεις πλην Δημοσίου και 1,121 δισ. ευρώ από την αναπροσαρμογή των κύριων συντάξεων του Δημοσίου.

Το σύνολο των παρεμβάσεων στα ασφαλιστικά ταμεία αγγίζει τα 3,020 δισ. ευρώ το 2019, αλλά σε καθαρή βάση το σύνολο των επικαιροποιημένων παρεμβάσεων περιορίζεται σε 2,156 δισ. ευρώ.

Η μείωση του αφορολόγητου το 2020 θα αφαιρέσει από τις τσέπες μισθωτών και συνταξιούχων 1,920 δισ. ευρώ.

Και τα αντίμετρα της …παρηγοριάς

Ταυτόχρονα, στο ΜΠΔΣ συμπεριλαμβάνονται τα ψηφισμένα αντίμετρα, τα οποία αφορούν, μεταξύ άλλων, στη μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 209 εκατ. ευρώ από το 2020, του φορολογικού συντελεστή φυσικών προσώπων από το 22% στο 20% με ετήσιο κόστος 877 εκατ. ευρώ, καθώς και του φορολογικού συντελεστή 29% σε 26% για τις επιχειρήσεις με κόστος 461 εκατ. ευρώ τον πρώτο χρόνο εφαρμογής.

Τα πλεονάσματα μαμουθ και ο χώρος για φοροελαφρύνσεις και παροχές

Σύμφωνα με το Μεσοπρόθεσμο, φέτος προβλέπεται πρωτογενές πλεόνασμα 3,56% του ΑΕΠ, το οποίο αυξάνεται σε 3,96% του ΑΕΠ το 2019, σε 4,15% του ΑΕΠ το 2020, σε 4,53% του ΑΕΠ το 2021 και σε 5,19% του ΑΕΠ το 2022 (ήτοι σε 11 δισ. ευρώ), όπως άλλωστε είχε αποκαλυφθεί με την έκθεση του Δημοσιονομικού Συμβουλίου πριν λίγες ημέρες.

Δημιουργείται έτσι μία δημοσιονομική υπεραπόδοση που ξεκινά από τα 111 εκατ. ευρώ φέτος, διευρύνεται στα 866 εκατ. το 2019, στο 1,28 δισ. ευρώ το 2020, στα 2,1 δισ. ευρώ το 2021 και στα 3,58 δισ. ευρώ το 2022.

Έτσι, από το 2019 και μετά θα υπάρξει επιπλέον δημοσιονομικός χώρος, τον οποίο η κυβέρνηση, όπως αναφέρεται στο ΜΠΔΣ, προτίθεται να αξιοποιήσει, ώστε, σε κάθε περίπτωση, το πρωτογενές αποτέλεσμα της περιόδου 2019- 2022 να μην υπερβεί το 3,5% του ΑΕΠ, που αποτελεί και τη μνημονιακή δέσμευση.

Ειδικότερα, όπως αναφέρεται «ο δημοσιονομικός χώρος που προκύπτει κατ’ έτος από την προϊούσα οικονομική ανάκαμψη και χωρίς τη λήψη νέων μέτρων, δεσμεύεται για τη μόνιμη μείωση των φορολογικών βαρών, των ασφαλιστικών εισφορών, και τη στοχευμένη ενίσχυση συγκεκριμένων κατηγοριών πρωτογενών δαπανών.»

» Από το έτος 2019 και μετά, θα υπάρξει επιπλέον δημοσιονομικός χώρος, τον οποίο η Κυβέρνηση προτίθεται να αξιοποιήσει, ώστε, σε κάθε περίπτωση, το πρωτογενές αποτέλεσμα της περιόδου 2019-2022 να μην υπερβεί το 3,5% του ΑΕΠ. Ο δημοσιονομικός χώρος θα χρησιμοποιηθεί για την υιοθέτηση μόνιμων μειώσεων φόρων, που θα συμβάλλουν στην αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών και της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, καθώς και στοχευμένης ενίσχυσης των πρωτογενών δαπανών, με στόχο τη διατηρήσιμη μείωση της ανεργίας, την καταπολέμηση της παιδικής φτώχειας και την επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο.

Συγκεκριμένα, θα χρησιμοποιηθεί για την υιοθέτηση μόνιμων μειώσεων φόρων, που θα συμβάλλουν στην αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών και της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, καθώς και της στοχευμένης ενίσχυσης των πρωτογενών δαπανών, με στόχο τη διατηρήσιμη μείωση της ανεργίας, την καταπολέμηση της παιδικής φτώχειας και την επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο.

Όπως αναλύεται στο Μεσοπρόθεσμο:

1. Το 2019, δημοσιονομικός χώρος 700 εκατ. ευρώ θα διατεθεί αποκλειστικά σε παρεμβάσεις μείωσης των φορολογικών βαρών.

2. Ο πρόσθετος δημοσιονομικός χώρος του 2020 θα διατεθεί κατά 75% σε νέες φορολογικές ελαφρύνσεις και κατά 25% σε κοινωνικές δαπάνες, ενώ αυτός των ετών 2021- 2022 θα διατεθεί ισόποσα μεταξύ φορολογικών ελαφρύνσεων και κοινωνικών δαπανών.

Οι προβλέψεις για ανάπτυξη, επενδύσεις και ανεργία

Το ΑΕΠ προβλέπεται να αυξηθεί 2% εφέτος (στα 182,959 δισ. ευρώ) και στη συνέχεια, κατά 2,4% το 2019 (στα 189,743 δισ. ευρώ), κατά 2,3% το 2020 (στα 197,218 δισ. ευρώ), κατά 2,1% το 2021 (στα 204,572 δισ. ευρώ) και κατά 1,8% το 2022 (στα 212,002 δισ. ευρώ).

Σύμφωνα με το ΜΠΔΣ, η ανάπτυξη εκτιμάται ότι μεσοπρόθεσμα θα προέλθει από τις συνιστώσες της τελικής εγχώριας ζήτησης, με κύρια επίδραση αυτή της διατηρήσιμης, εύρωστης αύξησης των επενδύσεων.

Η συνεισφορά των επενδύσεων στην πραγματική ανάπτυξη εκτιμάται ότι θα κορυφωθεί στις 1,6 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ το 2019, με το μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης των επενδύσεων στο 9,2% μεταξύ 2018 και 2022.

Η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να διπλασιάσει τη συνεισφορά της στην αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ το 2019, και να τη διατηρήσει περίπου στο 0,8% του ΑΕΠ στην υπόλοιπη μεσοπρόθεσμη περίοδο. Ειδικότερα, η ιδιωτική κατανάλωση θα αυξηθεί κατά 0,5% εφέτος, κατά 1% το 2019, και κατά 1,2% κάθε χρόνο την περίοδο 2020- 2022.

Οι ιδιωτικές επενδύσεις θα αυξηθούν κατά 11,1% εφέτος, κατά 12,1% το 2019, κατά 9,4% το 2020, κατά 7,7% το 2021 και κατά 5,7% το 2022. Η αύξηση αυτή, επισημαίνεται, θα πραγματοποιηθεί εν μέσω αντίστοιχης αύξησης στην πραγματική μισθολογική δαπάνη της οικονομίας κατά 1,8% μεταξύ 2019 και 2022, και στον πραγματικό μέσο μισθό κατά 0,5% την περίοδο 2018- 2022.

Τα εν λόγω στοιχεία για την εξέλιξη των μισθών υποδηλώνουν τη συνέχιση της ανοδικής τάσης στην απασχόληση μισθωτών, με μέσο ρυθμό 1,2% την περίοδο 2019- 2022. Ίδιου ρυθμού αύξηση αναμένεται κατά μέσο όρο και για τη συνολική απασχόληση, με την ανεργία να μειώνεται στο 14,3% του εργατικού δυναμικού στο τέλος της μεσοπρόθεσμης περιόδου. Ειδικότερα, η ανεργία από 19,9% εφέτος, θα αποκλιμακώνεται σε 18,2% το 2019, σε 16,6% το 2020, σε 15,4% το 2021 και σε 14,3% το 2022.

Στα υπόλοιπα μεγέθη του Μεσοπρόθεσμου, ο πληθωρισμός προβλέπεται να αυξηθεί 0,6% εφέτος, κατά 1,2% το 2029, κατά 1,3% το 2020, κατά 1,5% το 2021 και κατά 1,7% το 2022. Οι εξαγωγές θα αυξηθούν κατά 5,6% εφέτος, κατά 4,6% το 2019, κατά 4,4% το 2020 και κατά 3% κάθε χρόνο το 2021 και το 2022. Μικρότερη θα είναι η αύξηση των εισαγωγών, κατά 5,5% εφέτος, κατά 4,4% το 2019, κατά 4,2% το 2020 και κατά 2,9% κάθε χρόνο το 2021 και το 2022.

Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ)

Σύμφωνα με το Μεσοπρόθεσμο, για το 2018 προβλέπεται η υλοποίηση έργων που αντιστοιχούν σε πόρους συνολικού ύψους 6,75 δισ. ευρώ. Από αυτά, ποσό ύψους 5,75 δισ. ευρώ αφορά σε συγχρηματοδοτούμενα έργα (αναλυτικότερα περίπου 4,06 δισ. ευρώ αναμένεται να διατεθούν για την έναρξη και υλοποίηση έργων του ΕΣΠΑ 2014- 2020, ενώ περίπου 1,69 δισ. ευρώ θα διατεθεί για λοιπά συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα).

Τέλος, ποσό ύψους 1 δισ. ευρώ θα διατεθεί για την υλοποίηση έργων χρηματοδοτούμενων από αμιγώς εθνικούς πόρους.

Για την περίοδο 2019- 2022, οι διαθέσιμοι πόροι, ώστε να επιτευχθούν οι αναπτυξιακοί στόχοι και ταυτόχρονα να ικανοποιηθούν οι πολιτικές και νομικές δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί, ανέρχονται συνολικά σε 29,2δισ. ευρώ.

Μεταξύ των έργων είναι εκείνα για τα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης και αλιείας, καθώς και διαχείρισης των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών, επενδυτικές δαπάνες των υπουργείων και των περιφερειών (για την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής, της απασχόλησης και της εκπαίδευσης), ο εκσυγχρονισμός της δημόσιας διοίκησης, συντηρήσεις υποδομών, κάλυψη εκτάκτων αναγκών (όπως η αποκατάσταση ζημιών σε έργα υποδομής από σεισμούς, πυρκαγιές και άλλες φυσικές καταστροφές κ.ά. και η ενίσχυση των πληγέντων από αυτές), καθώς και έργα ενίσχυσης της βιομηχανίας στον τομέα της ενεργειακής εξοικονόμησης.

Προσλήψεις

Ο όρος προσλήψεων/αποχωρήσεις από 1:4 το 2017 και 1:3 εφέτος, γίνεται 1:1 κάθε χρόνο την περίοδο 2019- 2022. Συνολικά προβλέπονται 42.521 προσλήψεις και 44.174 αποχωρήσεις (ειδικά για την κεντρική διοίκηση προβλέπονται 32.759 προσλήψεις και 31.901 αποχωρήσεις).

Σύμφωνα με το Μεσοπρόθεσμο, το τρέχον έτος, εκτιμάται ότι μπορούν να πραγματοποιηθούν έως 7.266 προσλήψεις, με βάση τόσο τον κανόνα προσλήψεων του τρέχοντος έτους, όσο και το υπόλοιπο προσλήψεων προηγούμενων ετών που δεν υλοποιήθηκαν, των προσλήψεων για τις οποίες δεν απαιτείται έκδοση απόφασης κατανομής (όπως προσλήψεις σε εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων κ.λπ.) και των εισαγωγών ένστολων στις παραγωγικές σχολές.

Ειδικότερα, στον προγραμματισμό προσλήψεων περιλαμβάνονται κατά κύριο λόγο τα εξής:

*Για τις εισαγωγές ένστολων στις παραγωγικές σχολές των υπουργείων Εθνικής ‘Αμυνας, Εσωτερικών (πρώην υπουργείο Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη) και Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, για το 2018 και καθένα από τα επόμενα έτη της περιόδου 2019- 2022, έχει προβλεφθεί αριθμός προσλήψεων στο πλαίσιο του εκάστοτε ετήσιου προγραμματισμού προσλήψεων, οι οποίες περιλαμβάνονται στα ανώτατα όρια δαπανών του τακτικού προϋπολογισμού αυτών των υπουργείων.

*Στο υπουργείο Υγείας, προβλέπονται οι προσλήψεις διαφόρων ειδικοτήτων, με βάση προκηρύξεις προηγούμενων ετών, οι οποίες περιλαμβάνονται στα ανώτατα όρια δαπανών του τακτικού προϋπολογισμού τόσο του υπουργείου Υγείας, όσο και των γενικών κρατικών δαπανών ως νέες προσλήψεις.

*Στο υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, έχει υπολογισθεί η πρόσληψη δικαστικών υπαλλήλων, καθώς και η πρόσληψη λοιπού προσωπικού στα δικαστήρια και δικαστικές υπηρεσίες, με βάση προκηρύξεις προηγουμένων ετών, και έχουν περιληφθεί ως νέες προσλήψεις στις γενικές κρατικές δαπάνες.

*Στο υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, έχει υπολογισθεί η πρόσληψη μελών ΔΕΠ, με βάση εγκριτικές αποφάσεις προηγουμένων ετών της Επιτροπής της ΠΥΣ 33/2006, όπως ισχύει, για την κάλυψη των σχετικών αναγκών, και έχουν περιληφθεί ως νέες προσλήψεις στις γενικές κρατικές δαπάνες.

*Στον ΟΑΕΔ, στους ΟΤΑ, καθώς και στους λοιπούς υποτομείς της Γενικής Κυβέρνησης, έχει υπολογισθεί η πρόσληψη εργασιακών συμβούλων και λοιπού προσωπικού, με βάση εγκριτικές αποφάσεις προηγουμένων ετών της Επιτροπής της ΠΥΣ 33/2006, όπως ισχύει, για την κάλυψη των σχετικών αναγκών.

Δημόσιο χρέος

Όπως αναφέρεται στο Μεσοπρόθεσμο, η ολοκλήρωση των βραχυπρόθεσμων μέτρων ελάφρυνσης του δημοσίου χρέους, μέσω των οποίων βελτιστοποιήθηκε το χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής χρεολυσίων και μειώθηκε σημαντικά ο επιτοκιακός κίνδυνος μετά τη βελτίωση της αναλογίας χρέους / σταθερού επιτοκίου στο σύνολο του χαρτοφυλακίου, είχε θετικό αντίκτυπο στην επιτυχή συνέχιση της εκδοτικής δραστηριότητας της χώρας στις διεθνείς αγορές.

Το προσεχές χρονικό διάστημα είναι ιδιαίτερα κρίσιμο, επισημαίνεται, καθώς πρέπει να επιβεβαιωθεί η απρόσκοπτη πρόσβαση του Δημοσίου στις κεφαλαιαγορές και να συνεχιστούν οι επαφές με τους θεσμικούς εταίρους για τα μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους και την περαιτέρω δημιουργία ταμειακών διαθεσίμων ασφαλείας, τα οποία θα εξασφαλίσουν τις χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Επιπλέον, πρέπει να ληφθεί υπόψη η αναμενόμενη ενσωμάτωση στο ύψος του δημοσίου χρέους, στο τέλος του 2022, των εκτιμώμενων αναβαλλόμενων τόκων που προέκυψαν στο πλαίσιο των αποφάσεων αναφορικά με το δεύτερο πρόγραμμα.

Για τον λόγο αυτό, έχουν ήδη τεθεί οι ακόλουθοι βασικοί στόχοι αναφορικά με τη μελλοντική στρατηγική διαχείρισης δημοσίου χρέους:

* Κάλυψη των ετήσιων μικτών χρηματοδοτικών αναγκών του Δημοσίου μέσω μίας συνεχούς και μόνιμης πρόσβασης στις διεθνείς κεφαλαιαγορές, βασιζόμενη σε μία αποτελεσματική στρατηγική εμπέδωσης σχέσεων εμπιστοσύνης και προσέγγισης επενδυτών.

* Ενεργή διαχείριση των κινδύνων αγοράς που ενυπάρχουν στο χαρτοφυλάκιο του ελληνικού δημόσιου χρέους.

* Διαχείριση των ταμειακών διαθεσίμων τόσο του κράτους όσο και των λοιπών φορέων Γενικής Κυβέρνησης.

* Διαχείριση της βραχυχρόνιας ταμειακής ρευστότητας του Δημοσίου.

Σύμφωνα με τους σχετικούς πίνακες του Μεσοπρόθεσμου, το δημόσιο χρέος διαμορφώνεται σε 335 δισ. ευρώ εφέτος (183,1% του ΑΕΠ), σε 323,3 δισ. ευρώ το 2019 (170,4% του ΑΕΠ), σε 318,3 δισ. ευρώ το 2020 (161,4% του ΑΕΠ), σε 313,3 δισ. ευρώ το 2021 (153,1% του ΑΕΠ) και σε 318,7 δισ. ευρώ το 2022 (150,3% του ΑΕΠ).

Παράγοντες κινδύνου

Στο Μεσοπρόθεσμο περιγράφονται συγκεκριμένοι εξωγενείς παράγοντες κινδύνου, οι οποίοι, εφόσον πραγματοποιηθούν, ενδέχεται να επιδράσουν δυσανάλογα σε οικονομίες με υψηλό ιδιωτικό και δημόσιο χρέος, όπως είναι η Ελλάδα.

Για τον λόγο αυτό, βραχυπρόθεσμα η δημιουργία ταμειακών αποθεματικών, που βρίσκεται σήμερα σε εξέλιξη προκειμένου να διευκολυνθεί η εξυπηρέτηση των χρηματοδοτικών αναγκών της ελληνικής οικονομίας στην αμέσως μετά το τέλος του Προγράμματος εποχή, θεωρείται από την κυβέρνηση ως εκ των ων ουκ άνευ για τη θωράκισή της.

«Οι ως άνω εξωγενείς παράγοντες κινδύνου, εφόσον πραγματοποιηθούν, ενδέχεται να επιδράσουν δυσανάλογα σε οικονομίες με υψηλό ιδιωτικό και δημόσιο χρέος, όπως είναι η Ελλάδα», επισημαίνεται.

«Για το λόγο αυτό, βραχυπρόθεσμα η δημιουργία ταμειακών αποθεματικών, που βρίσκεται σήμερα σε εξέλιξη προκειμένου να διευκολυνθεί η εξυπηρέτηση των χρηματοδοτικών αναγκών της ελληνικής οικονομίας στην αμέσως μετά το τέλος του Προγράμματος εποχή, θεωρείται εκ των ων ουκ άνευ για τη θωράκισή της. Στο μεσοπρόθεσμο διάστημα, αντίστοιχα, θεωρείται ότι τυχόν νέα επιβάρυνση στο κόστος χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας από μία μεγαλύτερη της διαφαινόμενης αύξηση επιτοκίων στην Ευρώπη είναι δυνατόν να αντισταθμιστεί σε μεγάλο βαθμό από την αποκλιμάκωση της διαφοράς της απόδοσης των ελληνικών από τα γερμανικά δεκαετή ομόλογα αναφοράς».