Η ελλιπής φαρμακευτική συμμόρφωση «βαρίδι» για τα συστήματα Υγείας

Η φαρμακευτική συμμόρφωση μπορεί να γίνει «Συνταγή για μια καλύτερη ζωή», όπως είναι και ο τίτλος μιας νέας ενημερωτικής καμπάνιας, που έχει ως στόχο την ορθή ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού αλλά και όλων των ενδιαφερομένων μερών για τα πολλαπλά οφέλη της φαρμακευτικής συμμόρφωσης, τόσο για την υγεία και την ποιότητα της ζωής των ασθενών, όσο και για το Σύστημα Υγείας, μέσω της μείωσης του κόστους περίθαλψης και την αποφυγή νοσηλειών.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η φαρμακευτική συμμόρφωση είναι ο βαθμός κατά τον οποίο ο ασθενής ακολουθεί τις συμβουλές του ιατρού, συμμετοχικά και όχι παθητικά, για την καλύτερη αντιμετώπιση της νόσου του.

Με δεδομένο ότι κάθε ιατρική συνταγή, αλλά και συμβουλή, προς τον ασθενή αποσκοπεί στην εξασφάλιση των επιθυμητών κλινικών αποτελεσμάτων, πάντα με στόχο τη βέλτιστη διαχείριση των παθολογικών του καταστάσεων, είναι πολύ σημαντικό ο ασθενής να συμφωνήσει με τον γιατρό του σε όλα τα απαραίτητα βήματα και ενέργειες.

Ειδικά, μάλιστα, για τους ασθενείς με χρόνιες παθήσεις, όπως η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης και η δυσλιπιδαιμία, η φαρμακευτική συμμόρφωση αποτελεί έναν από τους πλέον καθοριστικούς παράγοντες για την αποτελεσματικότητα της θεραπείας που λαμβάνουν.

Η ελλιπής συμμόρφωση των ασθενών στη θεραπεία έχει σημαντικές επιπτώσεις τόσο στις κλινικές εκβάσεις όσο και σε κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, επιβαρύνοντας περαιτέρω τα συστήματα υγείας.

Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ οι υγειονομικές δαπάνες, που αποδίδονται στην πτωχή φαρμακευτική συμμόρφωση και οι οποίες θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί, έχουν υπολογιστεί σε 100 με 300 δισ. δολάρια ετησίως, αποτελώντας το 3% με 10% των συνολικών ετήσιων δαπανών υγείας. Αντιστοίχως, τα χαμηλά ποσοστά συμμόρφωσης κοστίζουν στα Ευρωπαϊκά συστήματα υγείας περίπου 194.500 θανάτους και 125 δισ. ευρώ ετησίως, αποτελώντας περίπου το 9,6% του συνόλου των δαπανών υγείας.

Σε συστηματική βιβλιογραφική ανασκόπηση, η οποία δημοσιεύτηκε πρόσφατα το ετήσιο κόστος της ελλιπούς συμμόρφωσης ανά ασθενή κυμαινόταν για όλες τις  χρόνιες παθήσεις και συννοσηρότητες από περίπου 5.271 έως 52.341 δολάρια, ενώ εξετάζοντας τις καρδιακές παθήσεις το κόστος κυμαινόταν από 3.347 έως $19.472 δολάρια, για την ψυχική υγεία από 3.252 έως 19.363 δολάρια, και τέλος από 2.741 έως 9.819 δολάρια για το διαβήτη .

Επιπλέον, λαμβάνοντας υπόψη τη γήρανση του πληθυσμού και το ολοένα αυξανόμενο φορτίο νοσηρότητας των χρόνιων παθήσεων, οι κλινικές και κοινωνικοοικονομικές συνέπειες της μη συμμόρφωσης στη θεραπεία αναμένονται να ενταθούν, αν δε ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα.

Όπως εξηγεί ο Κωνσταντίνος Τσιούφης, αναπληρωτής καθηγητής Καρδιολογίας του ΕΚΠΑ και πρόεδρος της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας, «με τις καρδιαγγειακές παθήσεις να αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου στην Ευρώπη και παγκοσμίως, γίνεται κατανοητό πόσο σημαντική είναι η προσήλωση στη φαρμακευτική αγωγή για τη μείωση των καρδιαγγειακών επεισοδίων, τόσο για τους ασθενείς όσο και για τα εθνικά συστήματα Υγείας. Βάσει διεθνών μελετών σε υπερτασικούς ασθενείς, εκτιμούμε ότι η μη συμμόρφωση στις στατίνες μπορεί να αυξήσει το σχετικό κίνδυνο θνησιμότητας από ~12% σε ~25%, ενώ η μη συμμόρφωση σε καρδιοπροστατευτικά φάρμακα αυξάνει τον κίνδυνο νοσηλείας καρδιαγγειακής αιτιολογίας από 10% σε 40% και θνητότητας από 50% σε 80%. Όσον αφορά τους ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια, καταγράφεται αύξηση στον αριθμό των επειγόντων επισκέψεων καρδιαγγειακής αιτιολογίας στα νοσοκομεία. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα μελέτης σε υπερτασικούς ασθενείς σε Ειδική Μονάδα Υπέρτασης, τα ποσοστά φαρμακευτικής συμμόρφωσης έφτασαν το 80%, ποσοστό ικανοποιητικό. Οι παρεμβάσεις για την ενίσχυση της Φαρμακευτικής Συμμόρφωσης θα πρέπει να θεωρούνται αναπόσπαστο κομμάτι της θεραπευτικής προσέγγισης στους υπερτασικούς ασθενείς. Απαιτείται, όμως, συνεργασία από όλους τους εμπλεκόμενους, τόσο τους ιατρούς όσο και το Σύστημα Υγείας, προκειμένου να αναγνωριστούν οι πεποιθήσεις των ασθενών, οι τυχόν ελλείψεις στην κατανόηση της αγωγής τους και βέβαια προκειμένου να έχουν τη σωστή ενημέρωση πάνω στα ζητήματα της συμμόρφωσης».