Η πιο κιτς πρωτεύουσα του πλανήτη

Ποιο από τα ακόλουθα βγάζει νόημα;

α) Τρία πειρατικά πλοία στον ποταμό μιας χώρας που δεν έχει πρόσβαση στη θάλασσα;

β) Το μπρούτζινο άγαλμα ύψους 15 μέτρων, ενός αρχαίου πολεμιστή που είναι ο Μέγας Αλέξανδρος αλλά δεν είναι ο Μέγας Αλέξανδρος;

γ) Ένα κτίσμα αφιερωμένο στην μητέρα Τερέζα, γνωστή για το λιτό της βίο, φτιαγμένο με έναν τόσο πολυτελή τρόπο που είναι σαν να πήγαν οι Flintsones στο Μαϊάμι.

Ο ανταποκριτής των New York Times, απαντά κατηγορηματικά: Κανένα δεν βγάζει νόημα, εκτός αν βρίσκεσαι στα Σκόπια. Και τα τρία αποτελούν μέρος του facelift της πόλης, που όπως λέει, έχει μετατραπεί σε μια από τις πιο κιτς πρωτεύουσες του πλανήτη.

Το σχέδιο ξεκίνησε πριν μια δεκαετία, από την τότε κυβέρνηση, με στόχο να οικειοποιηθεί ιστορικά γεγονότα που δεν της ανήκουν, προκειμένου να υποστηρίξει την διεκδίκηση του ονόματος της «Μακεδονίας» και να προσελκύσει τουρίστες.

Δεν ήταν μόνο τα εκατοντάδες αγάλματα που ξεφύτρωσαν σε κάθε πλατεία και γωνία της πόλης αλλά ήταν και δεκάδες ψεύτικες προσόψεις που φτιάχθηκαν μπροστά από κτίρια που κατέρρεαν για να τα καλύψουν. Κυρίως ήταν και οι δεκάδες πλακέτες που εμφανίζονταν παντού για να υποστηρίξουν ότι σε εκείνο το σημείο είχε διαδραματισθεί ένα γεγονός αμφιβόλου ιστορικής ακρίβειας.

Το όλο σχέδιο είχε κοστίσει εκατοντάδες εκατομμύρια προκαλώντας αντιδράσεις όχι μόνο στους πολίτες μιας φτωχής χώρας αλλά και στις κάλπες όπου η κυβέρνηση κατέπεσε το 2015. Προκάλεσε όμως τις αντιδράσεις και πολλών αρχιτεκτόνων που έβλεπαν με αποτροπιασμό την κακοποίηση του αστικού τοπίου. Ο 37χρονος Νικολα Στρεζόφσκι το παρακολουθούσε να υλοποιείται με ένα κράμα αηδίας, θυμού και ταραχής. «Η ανακοίνωση του σχεδίου μας είχε σοκάρει», λέει. «Όταν όμως έφθασαν τα πειρατικά πλοία στον ποταμό, είχαμε συνηθεί τόση τρέλα γύρω μας».

Όταν ήρθε στην εξουσία η νέα κυβέρνηση πριν ένα χρόνο, σταμάτησε όλες τις κατασκευές, μεταξύ των οποίων και εκείνη μια τεράστια ρόδας όπως του Λονδίνου καθώς και την επένδυση του υψηλότερου γυάλινου κτιρίου της πόλης με γύψινη πρόσοψη ώστε να δείχνει νεοκλασικό. ‘Όμως καθώς ήδη είχαν ξοδευτεί 750 εκατομμύρια  δολάρια (σε μια χώρα όπου ο μέσος μισθός δεν ξεπερνά τα 500 δολάρια το μήνα) τα Σκόπια είχαν ήδη μεταμορφωθεί.

Αυτή βέβαια δεν ήταν η πρώτη φορά. Κάτι παρόμοιο είχε συμβεί το 1963 όταν ένας σεισμός άφησε 100.000 ανθρώπους άστεγους, καθώς κατέστρεψε το 80% των κτιρίων. Τότε ο ΟΗΕ πραγματοποίησε διεθνή διαγωνισμό προκειμένου να βρει αρχιτέκτονα που θα βοηθήσει στην ανοικοδόμηση. Νικητής ήταν ο Κένζο Τάνγκε, πρωτοπόρος του αβαντ-γκαρντ κινήματος των Ιαπώνων Μεταβολιστών, που αντιμετώπιζαν τις πόλεις ως ζωντανούς οργανισμούς. Το όραμά του βέβαια, δεν υλοποιήθηκε ποτέ.

Η αρχιτεκτονική αντιπροσωπεύει την κοινωνία που την δημιουργεί, λέει ο Στρεζόφσκι που διαπιστώνει πως σήμερα τα Σκόπια εκπέμπουν την ανασφάλεια της προηγούμενης κυβέρνησης. «Η αρχιτεκτονική έχει να κάνει με την ειλικρίνεια», παρατηρεί . «Όλες αυτές οι ψεύτικες προσόψεις κραυγάζουν ανειλικρίνεια».  Όπως οι φοίνικες. Που φυτεύτηκαν στις όχθες του Βαρδάρη όπου οι θερμοκρασίες τον χειμώνα πέφτουν κάτω του μηδενός.

Με τις συνομιλίες για την ονομασία της ΠΓΔΜ με την ελληνική κυβέρνηση να βρίσκονται σε κρίσιμο στάδιο, μια ματιά στην εικόνα των Σκοπίων, ίσως είναι χρήσιμη. Το παιχνίδι της αλήθειας με την αληθοφάνεια το συναντάς σε κάθε γωνία.