Επίθετα με το αρσενικό σε -ύς και -ής (Μέρος Β’)

Κατά το βαθύς κλίνονται τα επίθετα αψύς (τσουχτερός στη γεύση, οξύθυμος, ευέξαπτος), βαρύς, δασύς (πυκνός), ελαφρύς, μακρύς, παχύς, πλατύς, τραχύς, φαρδύς.

Κατά το ευθύς κλίνονται τα επίθετα αμβλύς, βραχύς, δριμύς, θρασύς, οξύς, ταχύς.

Κατά το θαλασσής κλίνονται τα επίθετα που είναι παράγωγα ουσιαστικών και σημαίνουν χρώμα: βυσσινής, κανελής, καφετής, μαβής, μενεξεδής, ουρανής, πορτοκαλής, σταχτής, χρυσαφής.

Οι κυριότερες επισημάνσεις μας αναφορικά με τις ιδιαιτερότητες και τη μορφολογική ποικιλία των επιθέτων τής υπό εξέταση κατηγορίας είναι οι ακόλουθες:

• Οι τύποι της γενικής τόσο του ενικού όσο και του πληθυντικού αριθμού του αρσενικού και του ουδετέρου γένους χρησιμοποιούνται σπανίως.
• Τα επίθετα της δεύτερης ομάδας (-ύς, -εία, -ύ) χρησιμοποιούνται κατά κανόνα σε τυπικό ή λόγιο ύφος, ενώ διατηρούν ως επί το πλείστον τους μορφολογικούς τύπους που είχαν στην αρχαία ελληνική γλώσσα.*
• Ορισμένα από τα επίθετα της πρώτης ομάδας (-ύς, -ιά, -ύ) παρουσιάζουν (κατά κανόνα σε τυπικό ύφος) στην ονομαστική και την αιτιατική του πληθυντικού αριθμού του αρσενικού και του ουδετέρου γένους τους μορφολογικούς τύπους που έχουν τα επίθετα της δεύτερης ομάδας (-ύς, -εία, -ύ): τραχείς ήχοι, δασείς φθόγγους, βαρέα όπλα κ.ά.
• Τα θηλυκά επίθετα της πρώτης ομάδας (-ύς, -ιά, -ύ), όπως και τα επιρρήματα της ίδιας ομάδας, γράφονται με ι και όχι με ει, λάθος που βλέπουμε πολύ συχνά σε διάφορα κείμενα: βαριά βιομηχανία, πλατιά πεδιάδα, βαθιές χαράδρες, βαριά άρρωστος, αναπνέω βαριά, ξάπλωσε φαρδιά-πλατιά.

*Ακολουθεί η κλίση του επιθέτου ευθύς/ευθεία/ευθύ στην αρχαία ελληνική γλώσσα. Με έντονα γράμματα σημειώνονται οι τύποι που παραμένουν ίδιοι κι απαράλλακτοι στη νέα ελληνική γλώσσα. Ιδού η αδιάσπαστη συνέχεια της ελληνικής γλώσσας:

ΕΝΙΚΟΣ

Αρσενικό

Ονομαστική     ευθύς

Γενική              ευθέος

Αιτιατική          ευθύν

Θηλυκό

Ονομαστική     ευθεία

Γενική              ευθείας

Αιτιατική          ευθείαν

Ουδέτερο

Ονομαστική     ευθύ

Γενική              ευθέος

Αιτιατική          ευθύ

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ

Αρσενικό

Ονομαστική     ευθείς

Γενική              ευθέων

Αιτιατική          ευθείς

Θηλυκό

Ονομαστική     ευθείαι

Γενική              ευθειών

Αιτιατική          ευθείας

Ουδέτερο

Ονομαστική     ευθέα

Γενική              ευθέων

Αιτιατική          ευθέα

*Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, μια βαθιά χαράδρα στη γη της Ηπείρου.

Επίθετα με το αρσενικό σε -ύς και -ής (Μέρος Α’)