Κ.Κοσκινά: Κουράστηκα να ακούω αρνητικά σχόλια, το πρώτο βήμα έγινε

Πέρασε από συμπληγάδες μέχρι να σηκώσει αυλαία. Το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ) λειτουργεί πλέον στο ανακατασκευασμένο ΦΙΞ και με την παρουσία του διαψεύδει όσους μιλούσαν για έναν στοιχειωμένο χώρο. Η νέα εποχή για το ΕΜΣΤ ξεκινά με την Κατερίνα Κοσκινά ως διευθύντρια που σε μια αμήχανη συγκυρία πήρε κρίσιμες αποφάσεις.

«Έγινε ένα σημαντικό βήμα, ένα βήμα που είναι στην κατεύθυνση μιας εκπλήρωσης συλλογικής επιθυμίας» δηλώνει στη συνέντευξή της στο in.gr.

Αναφέρει ότι ένα μουσείο που έχει καθυστερήσει τόσο πολύ να λειτουργήσει στην τελική του μορφή και έρχεται να πει κάτι σε μια περίοδο που όλος ο κόσμος αλλάζει, δεν μπορεί να μην λαμβάνει υπόψη του την διεθνή συγκυρία.

Η κ. Κοσκινά χωρίς να προσκολλάται στα λάθη και τις καθυστερήσεις του παρελθόντος, ζητά κατανόηση για ένα εγχείρημα που δεν ανήκει σε μια ομάδα, αλλά σε όλη τη χώρα.

«Έχω κουραστεί να ακούω ένα σορό φορτισμένα αρνητικά σχόλια για ένα πράγμα που μπουσουλάει. Θα ήθελα, είναι ευχή και όχι παράπονο, να δω περισσότερο θετική σκέψη και διάθεση απέναντι σε μια προσπάθεια που γίνεται» τονίζει.

Χωρίς να επιδίδεται σε παιχνίδι απόδοσης ευθυνών, αναφέρει ότι η καθυστέρηση για την λειτουργία του ΕΜΣΤ δεν οφείλεται μόνο στο μουσείο. «Ψάχνουμε να βρούμε ευθύνες εκεί όπου δεν υπάρχουν ή εκεί όπου ενδεχομένως δεν είναι τόσο σοβαρές» επισημαίνει.

Ελπίδα γέννησαν οι πρώτες κινήσεις που συντελέστηκαν στο ΕΜΣΤ, η λειτουργία όμως ολόκληρου του χώρου αποτελεί το επόμενο στοίχημα. Υπάρχουν τόσο σημαντικές εκκρεμότητες για την άρτια λειτουργία του ΕΜΣΤ, αφού ακόμη μένει χωρίς στελέχη και χωρίς ολόκληρο τον χώρο, υπογραμμίζει η κ.Κοσκινά.

Υπολογίζει ότι κατά τους θερινούς μήνες θα είναι όλα έτοιμα. «Εάν φύγουμε τρέχοντας χωρίς να είμαστε ακόμα έτοιμοι, τότε κινδυνεύουμε να γλιστρήσουμε», δηλώνει και μιλά για τις διαδικασίες που δρομολογούνται από την πολιτεία και καθορίζουν το μέλλον του Μουσείου.

«Παράθυρα» συζητήσεων έχει ανοίξει και το θέμα της συντήρησης του νέου πολιτιστικού φορέα, ενός φιλόδοξου σχεδίου για το οποίο έχουν διατυπωθεί και ανησυχίες. Η κ. Κοσκινά εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο θα συνεχίσει να προχωρά το έργο του ΕΜΣΤ.

Ρίχνει φως στο θέμα της δωρεάς από το Ίδρυμα Νιάρχος προς το ΕΜΣΤ που τελικά δεν χορηγήθηκε. «Δεν ακυρώθηκε η δωρεά. Το Ίδρυμα Νιάρχου, που είναι κοινωφελές ίδρυμα, παρακολουθεί το ΕΜΣΤ. Δεν σημαίνει ότι έχουμε κόψει κάθε επικοινωνία», τονίζει.

Αναφερόμενη στο θέμα της θητείας της, η οποία δεν έχει ακόμη κριθεί, επισημαίνει ότι θα ήταν δίκαιο να κριθεί το έργο της μετά από μία ή δύο θητείες.

Δεν ξεχνά να μνημονεύσει, όπως έκανε στην βραδιά των εγκαινίων, το έργο της επί 15, περίπου, χρόνια διευθύντριας στο ΕΜΣΤ, Άννας Καφέτση. Μιλά, ακόμη, για την συνεργασία της με τους πρώην υπουργούς Πολιτισμού, κκ Ξυδάκη και Μπαλτά, ενώ αναφέρεται και στη νέα υπουργό, Λυδία Κονιόρδου.

• Μετά από ένα μεγάλο διάστημα αναμονής και μαραθωνίων διαβουλεύσεων, το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης άνοιξε την πύλη του για τον κόσμο ως μια νέα κι ισχυρή καλλιτεχνική στέγη. Τι θα λέγατε ότι εισπράξατε από τους επισκέπτες του Μουσείου τη βραδιά των εγκαινίων;

Είδα πάρα πολύ και σε γενικές γραμμές ικανοποιημένο κόσμο. Λόγω της πολυκοσμίας, της κούρασης και της ειδικής σχέσης μου με το γεγονός, δεν είμαι ο κατάλληλος άνθρωπος για να πω πόσο ευχαριστημένος ήταν ο κόσμος. Νομίζω όμως ότι η αθρόα προσέλευση, καθώς τα άτομα ξεπερνούσαν κατά πολύ τις δύο χιλιάδες, είναι ένας δείκτης. Υπήρχε κλίμα ευφορίας εκείνο το βράδυ. Ένας άλλος δείκτης είναι η επισκεψιμότητα των δύο πρώτων εβδομάδων. Και τις δύο Κυριακές ξεπεράσαμε τα 700 άτομα. Δεν ξέρω όμως αν θα μπορεί να κινείται πάντα σε τέτοια επίπεδα το Μουσείο. Είναι αυτονόητο ότι όταν κάτι είναι καινούριο, συζητείται και προβάλλεται, τραβά την προσοχή. Σημαντικό είναι να συνεχίσει να υπάρχει προσέλευση και να χαιρόμαστε διότι έγινε μια καλή αρχή. Δεν έγινε όμως αυτό που θέλουμε ακόμα. Έγινε ένα σημαντικό πρώτο βήμα, με στόχο την οριστική και σωστή λειτουργία του Μουσείου σε ολόκληρο το κτίριο.

• Το πρώτο βήμα έγινε. Εύλογα ανακύπτει το θέμα της ολοκληρωμένης λειτουργίας του κτιρίου.

Ολόκληρος ο χώρος θα λειτουργήσει πιθανότατα κατά τη διάρκεια της Documenta . Ελπίζουμε ότι στις επόμενες ημέρες θα έχει φέρει αποτελέσματα η συζήτηση που κάνουμε εδώ και καιρό με την Documenta και ότι θα είμαστε σε θέση να ανακοινώσουμε μαζί περισσότερα, αν και εφόσον όλα πάνε καλά. Το ΕΜΣΤ, στο πλαίσιο και κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, θα έχει και δικές του δραστηριότητες και κοινές, ενδεχομένως. Ταυτόχρονα σχεδιάζουμε και το πρόγραμμα των επόμενων χρόνων. Σε ό,τι αφορά τη δική μας ολόκληρη λειτουργία, έχουν γίνει οι απαραίτητες ενέργειες ως προς τη γραφειοκρατική και διοικητική διαδικασία. Αυτήν τη στιγμή είμαστε σε περίοδο αναμονής εγκρίσεων και του Προεδρικού Διατάγματος, για να μπορέσουμε να κινηθούμε. Όταν θα έχουμε τις σχετικές εγκρίσεις, θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε στη στελέχωση, την εφαρμογή των μελετών και την εγκατάσταση της μόνιμης συλλογής.

• Πού οφείλεται η κωλυσιεργία των εκγρίσεων;

Οι εγκρίσεις είναι διαδικασίες χρονοβόρες, θα μπορούσαν ίσως να είχαν προετοιμαστεί και κατατεθεί τα αιτήματα πριν χρόνια, οπότε τώρα να μην είμαστε σε αυτή την κατάσταση. Για κάποιους λόγους δεν έγιναν. Εμείς Ξεκινήσαμε τη διαδικασία το 2015. Από το 2015 μέχρι σήμερα έχουν υπάρξει κάποιες καθυστερήσεις. Δεν μιλάμε όμως για μια μόνον έγκριση. Απαιτούνται έλεγχοι, επεξεργασία και πολλές εγκρίσεις από αρμόδιες διευθύνσεις διαφορετικών υπουργείων μέχρι να φτάσουμε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για το Προεδρικό Διάταγμα. Δεν είναι κάτι που μπορώ να ελέγξω. Έχει ξεφύγει τελείως από τα δικά μας χέρια. Εμείς παίρνουμε έγκριση για τον Εσωτερικό μας Κανονισμό από το Υπουργείο Πολιτισμού και από εκεί και ύστερα αναλαμβάνει το ίδιο το Υπουργείο. Ξέρουμε ότι το ΥΠΠΟΑ ανέλαβε, γνωρίζουμε ότι έγιναν διορθώσεις, παρατηρήσεις από τις νομικές του υπηρεσίες σε συνεργασία με τις δικές μας. Από εκεί και πέρα αποκοπήκαμε τελείως, από τη διαδικασία. Ξέρουμε ότι βρίσκονταν στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους και θα ακολουθούσε το ΣτΕ. Εκεί σταματά και η πληροφόρησή μου.

• Yπολογίζετε να είναι όλα έτοιμα την άνοιξη;

Είναι εντελώς αδύνατον να είναι όλα έτοιμα την άνοιξη. Ακόμη κι εάν έρθει σήμερα η έγκριση, μέχρι να βγει το προεδρικό διάταγμα και να δημοσιευτεί, θα είμαστε στο τέλος του χρόνου. Από τη στιγμή που θα γίνει αυτό, ξεκινά η διαδικασία στελέχωσης του Μουσείου μέσω ΑΣΕΠ. Αυτήν τη διαδικασία δεν την ορίζουμε εμείς, υπάρχει συγκεκριμένη διάρκεια τόσο για τον διαγωνισμό όσο και για τις ενστάσεις που μπορούν να προκύψουν. Κατά συνέπεια, υπολογίζω ότι, αν όλα πάνε καλά, μάλλον το καλοκαίρι θα είναι έτοιμα. Εύχομαι να είναι και νωρίτερα. Δεν θέλω όμως να κάνω πρόβλεψη.

• Aπαραίτητη προϋπόθεση για την λειτουργία ολόκληρου του κτιρίου είναι η στελέχωση του προσωπικού μέσω ΑΣΕΠ. Σύμφωνα με τον εσωτερικό κανονισμό, πόσα άτομα θα απασχολήσει το ΕΜΣΤ;

Περίπου 90 άτομα για την πλήρη λειτουργία. Όμως, κάποιες από τις θέσεις μπορούν να καλύπτονται και από συμβάσεις, όπως θέσεις φύλαξης, καθαριότητας .

• Από την πρώτη σας εμφάνιση, μέσα από την έκθεση «Κρίσιμοι Διάλογοι» φάνηκε ότι θέματα, όπως το προσφυγικό, που βρίσκονται στην καρδιά της σύγχρονης εποχής αποτελούν αντικείμενο μελέτης

Το προσφυγικό αποτελεί αντικείμενο μελέτης ειδικών. Θίγεται και στην έκθεση μας αλλά ο στόχος της δεν ήταν να θίξει το προσφυγικό ζήτημα μόνον. Στόχος κυρίως είναι να τονίσει την αναγκαιότητα του διαλόγου. Ένας διάλογος δεν γίνεται μόνο για να μιλάμε με τον απέναντί μας. Εμείς διεκδικούμε έναν διάλογο ουσιαστικό, στοχαστικό που θα θίγει ζητήματα υπαρξιακά, πολιτικά, κοινωνικά, της εποχής μας, αν και ενδεχομένως να τα έχει ξανααντιμετωπίσει η ανθρωπότητα και στο παρελθόν. Πρόκειται για μια συζήτηση η οποία λειτουργεί σαν έναυσμα για να τραβήξει σε αυτήν συνομιλητές. Να διευρύνει τον κύκλο των συμμετεχόντων. Ο τίτλος της έκθεσης «Κρίσιμοι Διάλογοι» έχει να κάνει με την αναγκαιότητα αυτού του διαλόγου, δεδομένου ότι θεωρούμε τον διάλογο ως το κατεξοχήν χαρακτηριστικό των πολιτισμένων κοινωνιών και ως την αρχή της κοινωνίας των πολιτών, των αλλαγών κλπ

• Η αναγκαιότητα του διαλόγου κατέχει πρωταγωνιστικό ρόλο στη θεματολογία του ΕΜΣΤ. Αναδεικνύετε την αξία του. Κινδυνεύει όμως να υποβαθμιστεί στο άκουσμα των ακραίων φωνών της πολιτικής σκηνής;

Προφανώς και κινδυνεύει. Σε ακραίες καταστάσεις, ο διάλογος εξαφανίζεται. Υπάρχουν συγκεκριμένοι τρόποι και θέσεις, ως γνωστόν, απέναντι στον ελεύθερο διάλογο. Εμείς τον επιζητούμε και αξιοποιούμε τη δυνατότητα που μας δίνει η σύγχρονη τέχνη για να δείξουμε εναλλακτικές δυνατότητες σκέψης, αναστοχασμού, αναθεώρησης και δράσης. Το θέμα είναι να υπάρξει αφορμή για ανταλλαγές ιδεών και πρακτικών, συνέργιες, επισημάνσεις κλπ. Υπάρχουν πολλά θέματα. Δεν θίγεται μόνο το προσφυγικό ή το οικονομικό ζήτημα. Θεωρούμε ότι στην Ευρώπη έχοντας σαν κοινή βάση τον δυτικό πολιτισμό, ο οποίος διέπεται από κάποιες κοινές αξίες και αρχές βασισμένες στην αρχαία Ελλάδα, οφείλουμε να κινηθούμε προς μια κατεύθυνση και όχι προς μιαν άλλη και να διευκολύνουμε τον διάλογο. Ξεκινήσαμε τη συνεργασία μας με το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Αμβέρσας, γιατί βρήκαμε τον ουσιαστικό διάλογο που θεωρούμε αναγκαιότητα και στόχο στη σημερινή εποχή. Αυτό θέλουμε να είναι το στίγμα μας: Διάλογος που να ξεκινά από το μουσείο και να αγκαλιάζει τόσο τους καλλιτέχνες που συμμετέχουν, όσο και τους θεατές. Το νόημα και ο στόχος αυτού του διαλόγου είναι να διευρυνθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε να μας εντάξει στη λογική μιας πραγματικού επικοινωνίας με το κοινό, εδώ στο ΕΜΣΤ, στην Αμβέρσα, στο Κάσελ με τη Documenta, με την οποία θέλουμε να έχουμε συνεργασία στο πλαίσιο της σειράς μας το ΕΜΣΤ στον κόσμο, και με όσο περισσότερους και όσο πιο μακριά ακόμη γίνεται.

• Συνεργαστήκατε για την πρώτη σας έκθεση με το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Αμβέρσας. Ποιες άλλες συνεργασίες βρίσκονται στην προγραμματική ατζέντα;

Δεν αρκεί ένας χώρος, όσο ωραίος και να είναι, για να επιτευχθεί μια συνεργασία. Είναι αυτονόητο ότι πίσω από κάθε οργανισμό, υπάρχει ένας προγραμματισμός και άνθρωποι. Πραγματοποιήθηκε μια συνεργασία με το Φλαμανδικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης η οποία θα συνεχιστεί τον Απρίλιο στην Αμβέρσα. Η δεύτερη συνεργασία που ακολουθεί είναι με δύο άλλα ελληνικά μουσεία, την Εθνική Πινακοθήκη και το Κρατικό στο Μουσείο Μανέζ, στην Αγία Πετρούπολη, όπου ταξιδεύουμε, την επόμενη εβδομάδα. Έπεται η συνεργασία με την Documenta, με τη Μπιενάλε Βενετίας και άλλες. Ήδη από Τα Προλεγόμενα, τις δοκιμαστικές εκδηλώσεις που κάναμε μέσα στο 2016 και που ολοκληρώνονται τον Δεκέμβριο, άρχισαν να υπάρχουν συνέργειες. Θα ακολουθήσει τον Ιανουάριο ένα πρόγραμμα προβολών ταινιών των καλλιτεχνών που συμμετέχουν στην έκθεση «Κρίσιμοι Διάλογοι», το οποίο μάλλον θα γίνει σε συνεργασία με το Ίδρυμα Άργος των Βρυξελλών. Πολύ σύντομα θα ανακοινωθούν κι άλλα σχετικά με το πρόγραμμα μας, το ΕΜΣΤ στον κόσμο. Στόχος μας είναι να είμαστε όσο μπορούμε πιο ανοιχτοί και διαφανείς. Εφόσον υπήρχαν η ελλείψεις, ο βηματισμός μας – έπρεπε να είναι πιο προσεκτικός. Η εποχή που διανύουμε, θέλει πολλή δουλειά, υπομονή, κατανόηση και πάνω απ’όλα μια πεισματική αισιοδοξία. Φυσικά και θα κάνουμε λάθη, όπως κάνουν όλοι. Θα μάθουμε όμως από τα λάθη μας και θα συνεχίσουμε να προχωράμε με προσπαθώντας να καλύψουμε χαμένο χρόνο. Δεν έχουμε άλλη επιλογή. Εάν φύγουμε τρέχοντας χωρίς να είμαστε ακόμα έτοιμοι, τότε κινδυνεύουμε να γλιστρήσουμε.

• Ο χαμένος χρόνος, στον οποίο αναφέρεστε, μαρτυρά μια σειρά λαθών. Αδράνεια, γραφειοκρατία, τι δημιούργησε τελικά σημαντικά κωλύματα;

Θεωρώ, ανεξάρτητα από το εάν υπήρξαν καθυστερήσεις, ότι έχει γίνει σημαντικό έργο. Έχει συσταθεί μια σημαντική συλλογή, έχει κινηθεί το μουσείο, μπορεί όχι στην ευρύτητα που θα θέλαμε, αλλά υφίσταται. Η καθυστέρηση προφανώς δεν οφείλεται μόνο στο Μουσείο. Ξέρουμε όλοι ότι μετά από διαγωνισμό ανέλαβε ένας πρώτος εργολάβος την κατασκευή, ο οποίος δεν μπόρεσε να ολοκληρώσει το έργο και ότι συνεχίστηκε η εργολαβία με με νέο ανάδοχο. Σε αυτή τη δεύτερη φάση, το έργο προχώρησε αρκετά γρήγορα. Το γιατί δεν έγιναν κάποιες διοικητικές προεργασίες ώστε να μην έχουμε τώρα καθυστερήσεις, δεν μπορώ να το απαντήσω. Μια απλή απάντηση θα ήταν ότι τότε δεν ήταν απαραίτητο να υπάρχει εσωτερικός κανονισμός για τη στελέχωση. Δεν θέλω να κατηγορήσω κανέναν. Καλό είναι να μην είμαστε συνεχώς με το δάχτυλο απέναντι στον προηγούμενο ή στον επόμενο ψάχνοντας να βρούμε ευθύνες.

• Στη βραδιά των εγκαινίων μνημονεύσατε το έργο της προκατόχου σας, Άννας Καφέτση.

Η κυρία Καφέτση έμεινε για 15 χρόνια σε αυτό το μουσείο. Εγώ είμαι λιγότερο από δύο χρόνια. Ούτε στην περίοδο της κυρίας Καφέτση τα πράγματα ήταν εύκολα. Υπήρξαν στιγμές που είχε στήριξη από την πολιτεία, αλλά και στιγμές που τα πράγματα θα ήταν πιο δύσκολα. Ο τρόπος που λειτουργώ, ίσως φαίνεται και από τον τίτλο της έκθεσης «Κρίσιμοι Διάλογοι», είναι ανάλογος με αυτό που είμαι εγώ. Δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς και δεν βλέπω γιατί πρέπει να είμαστε μονίμως χωρισμένοι σε Πράσινους και Βένετους. Όλοι μαζί προσπαθούμε να γίνει κάτι. Είμαι τελείως αντίθετη στο να νιώθει κάποιος μοναδικός σε αυτό που κάνει. Όλοι είμαστε απαραίτητοι.

• Προηγουμένως αναφέρατε ότι το ΕΜΣΤ δεν κινείται στην επιθυμητή ευρύτητα

Υπάρχουν σημαντικές εκκρεμότητες για την άρτια λειτουργία του ΕΜΣΤ, αφού ακόμη είναι χωρίς στελέχη και χωρίς ολόκληρο τον χώρο, για να έχουμε πετύχει κάτι τέτοιο. Είχα όμως να κάνω μια επιλογή. Είτε να περιμένουμε μέχρι η πολιτεία να μας προσφέρει όλα όσα είναι απαραίτητα για να λειτουργήσουμε σωστά είτε, λαμβάνοντας υπόψη μου κάποια εχέγγυα και δυνατότητες, να πάρουμε εμείς την πρωτοβουλία να προσφέρουμε στην πολιτεία και τους πολίτες αυτό που μπορούμε. Διαλέξαμε το δεύτερο. Ήταν ζήτημα εκτίμησης και ιεράρχησης. Το Μουσείο αυτό ήταν σε ένα ημιώροφο στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και παρόλα αυτά λειτουργούσε. Μετά μεταφέρθηκε σε ένα υπόγειο, ανολοκλήρωτο αρχιτεκτονικά, στο Ωδείο Αθηνών και συνέχισε να παρουσιάζει εκθέσεις. Λέτε λοιπόν να μπορούσε να δρα και να λειτουργεί εκεί και να μην μπορεί στο τωρινό κτίριο, ή έστω σε ένα τμήμα αυτού ; Ήταν υποχρέωσή μου να το κάνω αυτό. Κι όταν λέω υποχρέωσή μου εννοώ απέναντι στους καλλιτέχνες, στους εργαζόμενους στο Μουσείο και στους πολίτες αυτής της χώρας που περιμένουν να το δουν ανοιχτό.

• Μέσα στα θέματα που δεν έχουν ξεκαθαριστεί ακόμη και εκείνο της θητείας σας. Σε τι χρονικό πλαίσιο θα κινηθεί;

Δεν έχω κανονική θητεία. Δανείζομαι θητείες άλλων. Πρώτα της κ. Καφέτση και τώρα του ΔΣ. Είναι αρκετά πρωτότυπο. Το τωρινό χρονικό πλαίσιο λοιπόν ορίζεται από το τέλος της θητείας του ΔΣ. Αυτή όμως δεν είναι η δική μου θητεία. Η θητεία μου δεν έχει ακόμη συζητηθεί ούτε στο ΣτΕ που έχω προσφύγει. Αυτό όμως δεν με εμποδίζει να κάνω αυτό που πιστεύω ότι πρέπει να γίνει.

• Η προκάτοχός σας κατείχε τα ηνία του ΕΜΣΤ για περίπου 15 χρόνια. Πόσος χρόνος χρειάζεται, κατά τη γνώμη σας, για να δικαιωθούν οι δικές σας προσπάθειες και να πείτε ότι με αντικειμενική ματιά κριθήκατε εκ του αποτελέσματος;

Το έργο μου στον χώρο της τέχνης έχει μια ημερομηνία έναρξης, το 1988. Το έργο μου ως διευθύντριας του ΕΜΣΤ, όπως θα ίσχυε για οποιονδήποτε στη θέση μου, θα έπρεπε να είχε να κάνει, ειδικά σε ένα τέτοιο ξεκίνημα, με μία, αν όχι δύο, θητείες. Τόσος είναι αντικειμενικά, ο χρόνος που απαιτείται για να δρομολογηθούν τα πράγματα, να μπει ένας οργανισμός σε ράγες ώστε να μπορέσει να κυλήσει, να αποκτηθεί η εμπιστοσύνη και να φτιαχτεί ένα πρόγραμμα, το οποίο θα επιτρέψει στον κόσμο να με κρίνει από την ολοκλήρωση ή την επιτυχία του και όχι μόνον από την ανακοίνωσή του.

• Στο πλαίσιο της ολοκλήρωσης του προγράμματος του ΕΜΣΤ, πότε θα ξεκινήσουν να εκτίθενται οι μόνιμες εκθέσεις ; Ο πρώην υπουργός Πολιτισμού, Αριστείδης Μπαλτάς, δήλωσε ότι η συγκεκριμένη κίνηση δεν θα αργήσει να γίνει

Σύντομα, σε σχέση με τα χρόνια αναμονής. Έχουμε προχωρήσει σε ενέργειες. Σε λίγο διάστημα θα υπάρξουν επίσημες ανακοινώσεις για αυτό. Μη ξεχνάτε ότι μόλις άλλαξε και η ηγεσία του Υπουργείου. Δεν έχουμε καν δει και ενημερώσει τη νέα υπουργό. Πάντως το θεματικό πλαίσιο που μας επιτρέπει η συλλογή έργων που έχει συγκεντρωθεί, με τον εμπλουτισμό που έχει γίνει αυτά τα δύο χρόνια και συνεχίζει να γίνεται, έχει να κάνει με τη συγκυρία που ζούμε σήμερα. Ο άξονας ήταν και παραμένει διαπολιτισμικός. Ένα μουσείο που έχει καθυστερήσει τόσο πολύ στην τελική του μορφή να λειτουργήσει και έρχεται να πει κάτι σε μια περίοδο που όλος ο κόσμος αλλάζει, δεν μπορεί να μην λαμβάνει υπόψη του την συγκυρία, ως ευκαιρία, απειλή, ελπίδα, ο καθένας το βλέπει διαφορετικά.

• Στο βασίλειο της σύγχρονης τέχνης σημαντική θέση έχει καταλάβει η περφόρμανς. Στο ΕΜΣΤ θα γίνουμε θεατές αυτής της νέας τάσης;

Το τόξο της σύγχρονης τέχνης είναι πολύ αμβλυμμένο. Ο χορός, το θέατρο, ο κινηματογράφος, η περφόρμανς, όλα έχουν θέση στην σύγχρονη τέχνη. Δεν μπορεί το Μουσείο εάν θέλει να είναι ζωντανός και υγιής οργανισμός να είναι ένα κουβούκλιο μέσα στο οποίο φυλάσσονται έργα τέχνης, αποκλειστικά ζωγραφικής και γλυπτικής. Αυτό που προσπαθούμε να δημιουργήσουμε είναι μια πλατφόρμα επικοινωνίας.

• Πώς κρίνετε την απόφαση της Μαρίνας Αμπράμοβιτς να φέρει την μέθοδό της στην Ελλάδα;

Η πρωτοβουλία του Ιδρύματος ΝΕΟΝ ήταν εξαιρετική. Η δε Μαρίνα Αμπράμοβιτς έχει κατακτήσει μόνη της το δικαίωμα να βρίσκεται και σε αυτό το Μουσείο και σε οποιοδήποτε άλλο.

• Ένας από τους προβληματισμούς που αναπτύχθηκε από τις πρώτες ημέρες λειτουργίας του ΕΜΣΤ ήταν ο τρόπος συντήρησης και επιβίωσής του

Υπάρχει η δυνατότητα, εφόσον το κτήριο λειτουργήσει και αξιοποιηθεί σωστά, να προκύπτουν έσοδα που θα καλύπτουν τουλάχιστον ένα μέρος από τα λειτουργικά του έξοδα. Πρέπει να χρηματοδοτούμεθα από τον τακτικό προϋπολογισμό, αλλά και να προσπαθούμε, παρόλο που είναι πολύ δύσκολο Σήμερα, να βρίσκουμε υποστηρικτές ενώ ταυτόχρονα να οργανώνουμε δράσεις που θα προσελκύουν κοινό. Πρέπει να κατορθώσουμε κάποια στιγμή να μπορούμε έστω μερικώς να αυτοχρηματοδοτούμαστε. Αυτά δεν γίνονται από τη μια μέρα στην άλλη. Βεβαίως και το ΕΜΣΤ θα χρειαστεί στήριξη, ταυτόχρονα θα πρέπει όμως να έχει ένα δικό του πρόγραμμα για το πώς θα μπορέσει να κάνει και πράγματα και να εκμεταλλεύεται ανεξάρτητα τις δυνατότητες και τους χώρους του. Αυτά πρέπει να τα κυνηγήσουμε, δεν επιτυγχάνονται εύκολα.

• Χορηγίες και υποστηρικτές θα ενίσχυαν τα σενάρια μιας οικονομικά ομαλής λειτουργίας. Η ακύρωση, ωστόσο, της δωρεάς στο ΕΜΣΤ των τριών εκατομμυρίων ευρών από το Ίδρυμα Νιάρχος, δεν αποτελεί ευχάριστη εξέλιξη

Ακυρώθηκε χρονικά. Ακυρώθηκε διότι έγινε μια αίτηση, τον Απρίλιο του 2014, από το ΕΜΣΤ χωρίς να υπάρχουν οι προϋποθέσεις για να δοθούν τα χρήματα. Από υπερβολική αισιοδοξία; από απελπισία; δεν ξέρω γιατί έγινε. Δεν ακυρώθηκε όμως η πιθανότητα νέας δωρεάς. Συνεχίζουν να μην υφίστανται όλες οι προϋποθέσεις για τη χρηματοδότηση, αλλά έγιναν πολλά προς αυτήν την κατεύθυνση, ορατά και διαπιστώσιμα. Το Ίδρυμα Νιάρχου, που είναι κοινωφελές ίδρυμα, παρακολουθεί το ΕΜΣΤ και θα κρίνει. Δεν έχουμε κόψει κάθε επικοινωνία. Αντίθετα. Αναμένουμε τις εγκρίσεις για να προχωρήσει το θέμα της δωρεάς και ελπίζουμε ότι στις προσπάθειες μας, αφού έχουν αποτέλεσμα, θα θέλει να είναι αρωγός. Μην ακούτε τα περί διακοπής σχέσεων.

Στενοχωριέμαι όταν με πολύ μεγάλη ευκολία βγαίνει ένα απόφθεγμα. Ακόμα και για μικρότερης σημασίας ζητήματα. Για παράδειγμα, στην παρούσα έκθεση έγινε ένα λάθος και τα γράμματα των κειμένων τοίχου που βγήκαν μικρότερα απ’ ό,τι έπρεπε. Δεν είχαμε ούτε τον χρόνο ούτε το χρήμα να τυπώσουμε άλλα. Γνωρίζαμε ότι απαιτείται λίγη προσπάθεια από τους θεατές να έρθουν λίγο πιο κοντά ώστε να μπορέσουν να διαβάσουν τα κείμενα. Ελπίζουμε ότι κάποια στιγμή θα μπορέσουμε να τα αντικαταστήσουμε με τα σωστά μεγέθη, μόλις έχουμε τη δυνατότητα. Ήδη αλλάξαμε τις λεζάντες. Αυτό όμως δεν είναι καταστροφικό. Συμβαίνει. Έχω κουραστεί να ακούω αρνητικά σχόλια. Θα ήθελα, να έβλεπα περισσότερο θετική σκέψη και διάθεση απέναντι στην προσπάθεια που γίνεται από λίγους. Το ΕΜΣΤ χρειάζεται αυτή τη στιγμή κατανόηση και βοήθεια. Όταν κάνεις ένα βήμα καλό είναι να σου δίνουν ένα περιθώριο.

• Το ΕΜΣΤ αυτή τη στιγμή διανύει τα πρώτα του βήματα. Στο παρελθόν, όμως, υπήρξαν συγκρούσεις με το υπουργείο Πολιτισμού

Το ακούω συνέχεια. Προσωπική σύγκρουση με τον κ. Ξυδάκη δεν είχα λόγο να έχω. Έγινα αποδέκτης μιας άκομψης, το λιγότερο, συμπεριφοράς, σε μια θετική και υποσχόμενη στιγμή για το Μουσείο και πιστεύω και για το Υπουργείο, αλλά δεν ήταν αποτέλεσμα μιας μεταξύ μας προϋφιστάμενης διάστασης ή σύγκρουσης.Ήρθε σε έναν χώρο και δεν χειρίστηκε με τον πλέον ενδεδειγμένο τρόπο τον οικοδεσπότη του. Ήταν μια δύσκολη στιγμή.

• Όταν το ΥΠΠΟΑ ανέλαβε ο Αριστείδης Μπαλτάς, πώς εξελίχθηκαν οι συνομιλίες για το ΕΜΣΤ;

Και με τον κ. Μπαλτά δυσκολευτήκαμε αρχικά, μέχρι να έρθουμε σε μια προσωπική επικοινωνία και συνεργασία, ενδεχομένως διότι είχε ενημέρωση που να δεν ήταν ακριβής. Είναι όμως ένας μορφωμένος και θετικός άνθρωπος και είναι από τους πρώτους, που όταν κατάλαβε τι προσπαθούμε να κάνουμε, στον βαθμό που μπορούσε στάθηκε δίπλα μας. Δεν πήγε κόντρα σε τίποτα και μάλιστα σε ζητήματα απόσπασης προσωπικού από το υπουργείο μάς βοήθησε ώστε να μπορέσουμε να ανοίξουμε γρήγορα, αποκτώντας τα άτομα που χρειάζονταν για να γίνει αυτό που έγινε.

• Πώς εκτιμάτε ότι θα προχωρήσουν οι διαδικασίες για την λειτουργία του ΕΜΣΤ τώρα που η σκυτάλη του υπουργείου Πολιτισμού πέρασε στην Λυδία Κονιόρδου;

Την κυρία Κονιόρδου την γνωρίζω από το έργο της ως ηθοποιού από τότε που ήμουν στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών. Θεωρώ ότι είναι ένας άνθρωπος ανοιχτός και καλλιεργημένος. Αναλαμβάνει μια μεγάλη ευθύνη, ένα δύσκολο έργο σε μια δύσκολη συγκυρία. Χρειάζεται χρόνο για να ενημερωθεί. Δεν βλέπω γιατί να μην στηρίξει το Μουσείο. Το ΕΜΣΤ ανήκει σε όλους και το ζητούμενο είναι η λειτουργία του. Δεν μπορώ να φανταστώ Υπουργό να μην είναι συμπαραστάτης σε αυτό.

• Γνωρίζοντας μέσα από τη συνεργασία σας τον κ. Μπαλτά, θα χαρακτηρίζατε άδικη την απομάκρυνσή του από το υπουργείο Πολιτισμού;

Δεν είμαι σε θέση να κρίνω κυβερνητικές αποφάσεις. Μπορώ μόνο να σας πω ότι ο κ. Μπαλτάς το τελευταίο διάστημα μου έδινε την εντύπωση ότι είχε καλύτερη επαφή με τα θέματα του Υπουργείου. Κρίνω, και αυτό είναι προσωπική εκτίμηση και όχι θεσμική, ότι όταν έφτασε στο Υπουργείο δεν είχε ούτε γνώση του τι συνέβαινε, δεν είναι εύκολο άλλωστε, ούτε και την ενημέρωση που θα έπρεπε. Ξέρετε ότι στις αλλαγές αλλάζουν όλοι και έτσι κάθε υπουργός χρειάζεται πολύ χρόνο μέχρι να σχηματίσει σαφή εικόνα. Από τη στιγμή που προσωπικά ανέλαβε την επικοινωνία με το Μουσείο και τον πείσαμε για τις προθέσεις μας, με μετριοπάθεια και σοβαρότητα αντιμετώπισε τα προβλήματα και στάθηκε δίπλα μας.

Ελισάβετ Σταμοπούλου

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ