Ντον Ντελίλο: Είμαι υπέρ των χωρών που επιτρέπουν τη διέλευση προσφύγων

Δεν αποχωρίζεται την γραφομηχανή του. Έχει ζήσει στην Ελλάδα και με μελανά χρώματα περιγράφει την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί με τους πρόσφυγες. Η βία δεν έπαψε ποτέ να απασχολεί το έργο του. Ο σπουδαίος αμερικανός συγγραφέας, Ντον Ντελίλο, επέστρεψε στην Ελλάδα όπου μίλησε την Τετάρτη στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών για τα μυθιστορήματά του, τη δολοφονία του Τζον Κένεντι, την 11η Σεπτεμβρίου, αλλά και με διάθεση χλευασμού αναφέρθηκε στην υποψηφιότητα του Ντόναλντ Τραμπ.

Σημαντικά ψυχολογικά και πολιτικά μυθιστορήματα βρίσκονται στο ενεργητικό του, όπως τα ακόλουθα : Ζυγός, Υπόγειος κόσμος, Λευκός θόρυβος, Κοσμόπολις. H ιδέα της Δυτικής Αμερικής, η αίσθηση της απομόνωσης και της ερημιάς είναι εμφανή στοιχεία στο έργο του. Το ενδιαφέρον, άλλωστε, για την έννοια της απομόνωσης «γέννησε» το Σημείο Ωμέγα.

Στην ανάπτυξη της συγγραφικής του σκέψης κομβικό ρόλο διαδραμάτισε η δολοφονία του Τζον Κένεντι, η οποία συνέβη όταν βρισκόταν στα πρώτα συγγραφικά του βήματα, και μέσα στο μυαλό του χαράχθηκε ως μια «τραγική στιγμή».

Η βία, η ξαφνική αλλαγή που είδε να συντελείται και να επηρεάζει τον φλοιό της κοινωνίας, η χρήση όπλων, η εξάπλωση των θεωριών συνωμοσίας επηρέασαν τη σκέψη του Ντον Ντελίλο που μετά το περιστατικό έγραφε επηρεασμένος από τη δολοφονία.

Το μυθιστόρημά του Ζυγός έχει ως θέμα τη δολοφονία του Κένεντι. Το γεγονός ότι ο Λη Χάρβεϊ Όσβαλντ, ο οποίος κατηγορήθηκε για το φόνο, ζούσε κοντά του στο Μπρονξ, και ήταν γνωστά στον συγγραφέα τα στοιχεία για τη ζωή του, στάθηκε αφορμή να ξεκινήσει ένα μυθιστόρημα για τον Κένεντι.

Ο Ντελίλο δεν παρέλειψε, κατά την ομιλία του στη Στέγη, να αναφερθεί για ακόμη μια φορά στο χάσμα που παρατηρείται ανάμεσα στις θεωρίες συνωμοσίας για τη δολοφονία του Κένεντι. Όπως είπε, δε, μισό αιώνα μετά το συμβάν διαπίστωσε πως δύο με τρία βιβλία πραγματεύονται ουσιαστικά και σε βάθος το θέμα.

Tόσο η δολοφονία Κένεντι όσο και οι επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου επηρέασαν σημαντικά το έργο του συγγραφέα. Αναφέρθηκε και πάλι σε θεωρίες συνωμοσίας μιλώντας για τις επιθέσεις, ενώ σημείωσε πως «κανείς δεν τις λαμβάνει σοβαρά υπόψη του».

Το έργο του Falling Man, στο οποίο εξετάζεται η τρομοκρατία μέσα από διάφορες εκφάνσεις, είναι επηρεασμένο από τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου.

Μιλώντας για τρομοκρατία, ο συγγραφέας αναφέρθηκε στους ISIS που αναπτύσσουν μεθόδους οι οποίες επιφέρουν μια πολύ «βαθύτερη καταστροφή από αυτή που έχουμε βιώσει».

Σχολιάζοντας τη δήλωση που είχε κάνει στο παρελθόν, ότι νοσταλγεί τον καιρό του Ψυχρού Πολέμου, ανέφερε πως η τεχνολογία έχει προχωρήσει πολύ και πως το θέμα είναι κατά πόσο μπορεί να επέλθει η καταστροφή.

«Κάθε μέρα γίνεται κάτι στην Αμερική. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι ενωμένες, είναι διαφορετικές τόσο σε πολιτικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο», σημείωσε ο Ντελίλο, και με καυστική διάθεση σχολίασε την υποψηφιότητα του Ντόναλντ Τραμπ, για τον οποίο είπε : «Ντόναλντ Τραμπ; Κάπου το έχω ακούσει αυτό το όνομα».

Έχοντας ζήσει στην Ελλάδα για τρία, περίπου, χρόνια στις αρχές της δεκαετίας του 1980 και γνωρίζοντας την ελληνική πραγματικότητα, ο συγγραφέας μίλησε για τον μεγάλο αριθμό των προσφύγων που καταφθάνει στη χώρα και χαρακτήρισε λυπηρό το γεγονός ότι προσπαθούν απεγνωσμένα να βρουν εστία. Στο σημείο αυτό έκανε λόγο για την «σκληρή στάση» των κυβερνήσεων που δεν επιτρέπουν τη διέλευση, και τάχθηκε υπέρ των χωρών που την επιτρέπουν.

Την περίοδο που ζούσε στην Ελλάδα, ο πόλεμος στον Λίβανο, η επανάσταση στο Ιράν, οι πρόσφυγες που έρχονταν στην Αθήνα από τον Λίβανο και η τρομοκρατία, προβλημάτιζαν τον Ντελίλο που κατά τη διαμονή του στη χώρα έγραφε το μυθιστόρημα Tα ονόματα.

Eκείνο που του έκανε εντύπωση ήταν το ελληνικό αλφάβητο, το οποίο τον μαγνήτισε και άλλαξε, όπως δήλωσε, τον τρόπο του γραψίματός του. Στο παρελθόν, μάλιστα, το είχε παρομοιάσει με κομμάτι τέχνης.

Μεγάλο μέρος του έργου του έχει απασχολήσει η βία. Παλαιότερα θίγοντας το πρόβλημα, είχε μιλήσει για μια «κοινή γλώσσα», ενώ οι λέξεις που χρησιμοποιεί σήμερα για να περιγράψει το φαινόμενο της βίας είναι οι εξής: Mια ανεπιθύμητη κατάσταση που υπάρχει σε πολλά μέρη του κόσμου με διάφορες μορφές.

Στα νεανικά του χρόνια έδειχνε ενδιαφέρον για το έργο του αμερικανού συγγραφέα, Νόρμαν Μέιλερ, και ο ενθουσιασμός του ήταν έκδηλος στην πρώτη συνάντηση με εκείνον. Τότε του είπε ότι γράφει βιβλίο για τον Κένεντι, τη στιγμή που και ο Μέιλερ έγραφε για τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ. Το βιβλίο όμως του Ντελίλο κυκλοφόρησε νωρίτερα.

To μυθιστόρημα εκείνο που τον δυσκόλεψε περισσότερο είναι, όπως αποκάλυψε, το Ratner’s Star το οποίο περιλαμβάνει μαθηματικά, που τον γοητεύουν, δεν «διαβάστηκε όμως από πολύ κόσμο».

Η γραφομηχανή είναι αναπόσπαστο κομμάτι της δουλειάς του αφού δεν μπορεί να φανταστεί τον εαυτό του χωρίς να χτυπά τα πλήκτρα της, ενώ η δομή των γραπτών του έχει επηρεαστεί από τη χρήση της.

Αναφερόμενος στην προσωπική του ζωή, ο Ντελίλο είπε πως συνηθίζει να ξυπνά νωρίς το πρωί, να κάνει έναν απολογισμό της προηγούμενης ημέρας και να αρχίζει να αποτυπώνει τις σκέψεις του στην γραφομηχανή. Η συγγραφική δημιουργία μπορεί να διαρκεί όλη μέρα, με μια μικρή παύση για τρέξιμο.

Ο συγγραφέας που τον Νοέμβριο θα συμπληρώσει τα 80 του χρόνια, αναμένεται να κυκλοφορήσει νέο βιβλίο με τίτλο Zero K το οποίο ως ένα βαθμό θα παρεκκλίνει από την κλασική θεματολογία του και θα προσεγγίσει ζητήματα επιστήμης και τεχνολογίας.

Ελισάβετ Σταμοπούλου

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ